معرفی رشته ادبیات فارسی

زبان و ادبیات فارسی از زیر شاخه های رشته علوم انسانی می باشد؛ رشته ای که با کلمات و واژه ها سر و کار دارد و فرهنگ و تمدن ایران را در خود جای داده است. دانشجویان این رشته به آشنا شدن با متون نظم و نثر فارسی، آشنایی با تاریخ ادبیات ایران و جهان و کسب مهارت لازم در این حوزه می پردازند.

هدف از آموزش این رشته توانمندسازی دانشجو برای تدریس متون فارسی و یا فعالیت تحت عنوان کارشناس زبان و ادبیات فارسی در مراکز علمی فرهنگی است. در رشته زبان و ادبیات فارسی مباحثی مثل واژگان، سخن سنجی، متن های نظم  نثر کهن و نو فارسی، سبک شناسی، معانی، بیان، و مقدمات زبان شناسی مورد بررسی قرار می گیرد.

رشته ای که هم اکنون در دانشگاه ها تدریس می شود به دو قسمت زبان فارسی و ادبیات فارسی تقسیم می شود که در قسمت زبان فارسی به زبان‌ شناسی‌، دستور زبان‌، اصول‌ نگارش‌ و ویرایش‌ و در قسمت ادبیات فارسی به حوزه های سبک‌شناسی‌، نقد ادبی‌، انواع‌ ادبی‌، تاریخ‌ ادبیات‌، صنایع‌ ادبی‌ من جمله بدیع‌، معانی‌ و بیان‌ و عروض‌ همچنین‌ متون‌ نظم‌ و نثر کلاسیک‌ پرداخته می شود.

در این مطلب با به موارد زیر میپردازیم:

• معرفی رشته زبان و ادبیات فارسی
• تاریخچه رشته زبان و ادبیات فارسی
• دوره های تحصیلی رشته زبان و ادبیات فارسی
• توانایی های لازم برای تحصیل در رشته زبان و ادبیات فارسی
• مزایا و معایب رشته زبان و ادبیات فارسی
• بازار کار رشته زبان و ادبیات فارسی
• چارت درسی رشته زبان و ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی

تاریخچه رشته زبان و ادبیات فارسی

دانش آموزان رشته علوم انسانی به خوبی با تاریخچه این رشته آشنایی دارند زیرا در دوره دبیرستان و در درس ادبیات تخصصی( علوم و فنون ادبی) واحدهای درسی مربوط به تاریخ ادبیات ایران را گذرانده اند. قدمت زبان و ادبیات فارسی به مساوات تاریخ و تمدن فرهنگ ایران است و شاعران و نویسندگان بسیاری در هر دوره به گسترش و حراست این زبان اشتغال داشته اند.

در ایران زبان و ادبیات فارسی به شاگردان آموخته می شد اما آموزش به صورت یک رشته آکادمیک و تخصصی و به عنوان یک علم با تاسیس دانشگاه تهران در سال 1313 و ایجاد شدن دانشکده ادبیات آغاز شد.

به تدریج دانشکده ادبیات و زبان فارسی حوزه فعالیت خود را گسترش داد و اقدام به برگزاری دوره های و کارگاه های جانبی و حتی برگزاری رویدادهایی در دانشگاه های خارج از کشور کرد.

آموزش زبان و ادبیات فارسی امروزه در بیش از 70 کشور به صورت آکادمیک و در دانشگاه ها و مراکز آزاد صورت می گیرد.

دوره های تحصیلی رشته زبان و ادبیات فارسی

رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه های ایران در مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری ارائه شده است.

طول دوره تحصیل در مقطع کارشناسی حدود چهار سال می باشد و دانشجویان این رشته تعداد 148 واحد درسی را می گذرانند. برای رشته زبان و ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی گرایشی وجود ندارد.

گرایش های این رشته در مقطع کارشناسی ارشد شامل ادبیات کودک و نوجوان، ادبیات پایداری، ادبیات تطبیقی، ادبیات عامه، آموزش زبان فارسی، ادبیات روایی، ویرایش و نگارش، نظریه و نقد ادبی و ادبیات معاصر می باشد که دانشجویان این رشته یک دوره دو ساله را در این مقطع تحصیل می کنند.

و در نهایت نیز در مقطع دکتری در 5 گرایش زبان و ادبیات فارسی (بدون گرایش)، ادبیات حماسی، ادبیات عرفانی، ادبیات غنایی، آموزش زبان فارسی پذیرش دانشجو دارند که فارغ التحصیلان این رشته برای اخذ مدرک خود یک دوره حدودا چهار ساله را پشت سر بگذرانند.

توانایی های لازم برای تحصیل در رشته زبان و ادبیات فارسی

مهم ترین عامل برای انتخاب این رشته و تحصیل در آن وجود علاقه بسیار به علم آموزی در حوزه زبان فارسی است. علاوه بر این دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی باید خلاقیت خود را در نگارش متون بکار ببرند و زمان بسیاری را صرف مطالعه کتاب های مربوط به رشته خود اختصاص دهند.

دانشجویان این رشته باید فهم و درک صحیحی از عبارات و جملات داشته باشند. با توجه به اینکه بخش زیادی از رشته زبان و ادبیات فارسی شامل نقد و بررسی متون فارسی است، داشتن تفکر نقادانه و تحلیل نقاط ضعف و قوت متن ها ضرورت بالایی دارد.

مزایا و معایب رشته زبان و ادبیات فارسی

بزرگترین مزیت رشته زبان و ادبیات فارسی و تحصیل در آن، زیبایی های بسیار این رشته می باشد و کسانی که مشغول به تحصیل در این رشته هستند از مطالعه ادبیات لذت وافری می برند.

فعالیت در این رشته بر خلاف بسیاری از رشته ها دشواری کمتری دارد و افراد در فضایی آرام و با آرامش به فعالیت خود می پردازند.

اما متاسفانه رشته زبان و ادبیات فارسی به لحاظ بازار کار وضعیت مناسبی ندارد و با توجه به آمار بالای بیکاری در فارغ التحصیلان این رشته رقابت برای کسب شغل نیز در این رشته بسیار بالا است.

بازار کار رشته زبان و ادبیات فارسی

همانطور که گفته شد بازار کار رشته زبان و ادبیات فارسی بستگی به توانایی و تلاش متقاضی شغل دارد و دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی پس از فارغ التحصیل شدن از دانشگاه می توانند در کسوت دبیری و معلمی مشغول به کار شوند و یا می توانند در مراکزی مثل فرمانداری، شهرداری، استانداری و بخشداری به عنوان کارشناس فرهنگی، نویسنده، چاپ و انتشارات، ثبت اسناد، ویراستار، کار در کتابخانه ها، فعالیت در مراکز تحقیقاتی و پژوهشی و خلق آثار ادبی، مرکز تولید صدا و سیما، گویندگی، روزنامه نگاری مشغول به کار شوند.

البته این نکه حائز اهمیت است که  فارغ التحصیلان میتوانند به عنوان دبیر ادبیات فارسی در مدارس مشغول به کار شوند پس از آموزش و پرورش بهترین گزینه برای فارغ التحصیلان این رشته فعالیت در مطبوعات، نگارش در دفاتر روزنامه، تهیه برنامه های ادبی رادیو و تلویزیون و حوزه های فرهنگی وزارتخانه های مختلف کشور می باشد.

در صورت اینکه فرد متقاضی خلاق و پویا هم باشد می تواند به نگارش کتاب، ویراستاری و نظارت ادبی در مراکز چاپ کتاب بپردازد.

همچنین فارغ‌ التحصیلان می توانند در مراکز علمی و پژوهشی کشور فعالیت کنند یا به عنوان عضو هیات علمی دانشگاه ها به تحقیق و تدریس در دانشگاه بپردازند.

چارت درسی رشته زبان و ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی

• دروس عمومی

اندیشه اسلامی1 و 2 - انسان در اسلام - حقوق اجتماعی و سیاسی در اسلام - فلسفه اخلاق – اخلاق اسلامی - آیین زندگی - عرفان عملی اسلام - انقلاب اسلامی ایران - آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران - اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) - تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی - تاریخی تحلیلی صدر اسلام - تاریخ امامت – تفسیر موضوعی قرآن - تفسیر موضوعی نهج‌البلاغه - زبان خارجه - جمعیت و تنظیم خانواده - تربیت بدنی1 و 2

• دروس اصلی

نظم1 ق1 رودکی و منوچهری - نظم1 ق2 فرخی و کسایی - نظم2 ق1 رستم و سهراب - نظم2 ق2 رستم و اسفندیار - نظم2 ق3 سی قصیده ناصرخسرو - نظم3 ق1 خاقانی – نظم 3 ق 2 مسعود سعد – نظم 3 ق3 نظامی – نظم 4 ق 1 مثنوی1 – نظم 4 ق 2 مثنوی2 - نظم 4 ق3 منطق الطیر - نظم 4 ق 4 حدیقه سنایی - نظم 5 ق1 بوستان سعدی – نظم5 ق 2 غزلیات سعدی – نظم 5 ق3 حافظ 1 – نظم 5 ق 4 حافظ 2 – نظم 5 ق 5 صائب - نثر1 تاریخ بیهقی - نثر2 ق1 سیاست نامه و قابوسنامه – نثر2 ق 2 کشف الاسرار - نثر3 ق1 کلیله و دمنه1 - نثر3 ق2 کلیله و دمنه2 و4 مقاله - نثر3 ق3 گلستان سعدی - نثر4 ق1 مرصادالعباد -  قرائت عربی 1 و 2 و 3 و4 و 5 – قواعد عربی1 و 2 و 3 و 4 – زبان تخصصی1 و 2 - ادبیات معاصر نظم - ادبیات معاصر نثر - متون تفسیری - آشنایی با علوم قرآنی

• دروس تخصصی

معانی و بیان 1 و 2 - مبانی عرفان و تصوف - تأثیر قرآن و حدیث در ادب فارسی - تاریخ ادبیات1 و 2 و 3 - سبک‌شناسی1- نظم - سبک‌شناسی2- نثر

• دروس انتخابی

غزلیات شمس - نثر 5 ق1 روزبهان و سهروردی - نثر5 ق 2 عین القضات - روش تحقیق2 - کلیات فلسفه اسلامی - مقدمات زبان‌شناسی - انقلاب اسلامی و زمین‌های ادبی آن - انواع ادبی - آشنایی با علوم اسلامی

• واحدهای درسی دروس عمومی: 18 واحد
• واحدهای درسی دروس الزامی پایه: 16 واحد
• واحدهای درسی دروس الزامی اصلی: 64 واحد
• واحدهای درسی دروس اختصاصی: 16 واحد
• واحدهای درسی دروس اختیاری: 22 واحد