دوره تکنسین آزمایشگاه

تکنسین آزمایشگاه تشخیص طبی فردی است که به انجام انواع آزمایش‌های تشخیصی در بیمارستان‌ها و دیگر آزمایشگاه‌ها می‌پردازد. این افراد دارای وظایف شغلی گوناگون و خاصی می‌باشند و در واقع خط مقدم و یکی از بخش های مهم آزمایشگاه می باشند که باید به طریق اصولی و صحیح و با مهارت های کافی انجام شود.در این مطلب ویزگی ها و مهارت های دوره تکنسین ازمایشگاه شرح داده شده است.

دوره تکنسین آزمایشگاه

آزمایشگاه تشخیص طبی یکی از بخش های مهم در تشخیص و درمان بیماری‌ها محسوب می‌شود و نقش ویژه ای در وضعیت سلامت افراد دارد.یکی از بخش‌های مهم در آزمایشگاه بخش پذیرش و جوابدهی است که می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از بسیاری خطاهای آزمایشگاهی داشته باشد از آنجا که متصدیان پذیرش آزمایشگاه‌ها شغل خود را بطور تجربی فرا می‌گیرند، این دوره جهت ارتقای وضعیت خدمات این بخش تدوین شده است.

معرفی علوم آزمایشگاهی

رشته علوم آزمایشگاهی به عنوان یکی از شاخه‌های علوم پزشکی و در گروه رشته‌های پیراپزشکی قرار دارد. در این رشته به زمینه‌هایی چون تشخیص بیماری، درمان و حفظ سلامت افراد پرداخته می‌شود. رشته علوم آزمایشگاهی با توجه به نقش کمک‌کننده و بسیار حساسی که در سلامت جامعه و کمک به تشخیص پزشکان بر عهده دارد، در عرصه پزشکی از اهمیت بالایی برخوردار است. به موازات پیشرفت علوم پزشکی و گسترش دامنه روش‌های تشخیصی، تجهیزات آزمایشگاهی نیز بسیار پیشرفت کرده‌اند، به طوری که امروزه شاغلین این رشته از دستگاه‌های الکترونیکی و اتوماتیک بسیار دقیق و حساسی برای انجام آزمایش ‌های مختلف بهره می‌گیرند.

ماموریت اصلی رشته علوم آزمایشگاهی تربیت افرادی است که بتوانند در آزمایشگاه‌های بالینی بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی، با به‌‌کارگیری از دانش اختصاصی آموخته‌ و دستگاه‌های پیچیده و روش‌های متعدد، آزمایش‌های مختلف را روی خون و یا دیگر مایعات و بافت‌های بدن انجام دهند. اطلاعات و نتایج به دست آمده از این آزمایش‌ها، پزشک را در تشخیص بیماری، روند درمان و حفظ سلامت جامعه یاری می‌دهد. یکی از مراکزی که فارغ‌التحصیلان علوم آزمایشگاهی می‌توانند در آن مشغول به کار شوند، آزمایشگاه تشخیص طبی است. آگاهی داشتن درباره محیط، شرایط و وظایف کار در آزمایشگاه تشخیص طبی می‌تواند به دانشجویان و فارغ‌التحصیلان این رشته برای انتخاب محل کار مناسب کمک کند. 

بخش‌های مختلف یک آزمایشگاه تشخیص طبی

هر آزمایشگاه تشخیص طبی می‌تواند دارای یک یا چندین بخش آزمایشگاهی باشد. این بخش‌ها شامل موارد زیر هستند:

• هماتولوژی (خون‌شناسی)

• پاتولوژی (آسیب‌شناسی) و سیتولوژی (سلول‌شناسی/ یاخته‌شناسی)

• میکروبیولوژی (میکروب‌شناسی) و انگل‌شناسی

• ژنتیک

• هورمون شناسی

• ایمونولوژی (ایمنی‌شناسی)

• بیوشیمی

• سرولوژی (سرم شناسی)

• متابولیک

چه افرادی در آزمایشگاه تشخیص طبی کار می‌کنند؟

به طور کلی در هر آزمایشگاه تشخیص طبی افرادی با سمت‌های کاری مختلف همچون کارشناس (تکنسین)، مسئول بخش (سوپروایزر بخش) و مسئول فنی مشغول به کار می‌باشند. 

کارشناس یا تکنسین آزمایشگاه

ویژگی های تکنسین آزمایشگاه شامل موارد زیر می باشد:

✅ تمامی افرادی که مایل به اشتغال در این سمت می‌باشند حتماً باید دارای مدرک تحصیلی (حداقل فوق دیپلم/ کاردانی) در رشته علوم آزمایشگاهی باشند. به استثناء بخش‌های میکروبیولوژی (میکروب‌شناسی) و ژنتیک که بجز فارغ التحصیلان رشته علوم آزمایشگاهی، به ترتیب افراد دارای مدرک تحصیلی (حداقل کارشناسی) در رشته میکروبیولوژی و دارندگان مدرک تحصیلی (حداقل کارشناسی) ژنتیک نیز می‌توانند در بخش‌های مربوطه مشغول به کار شوند. فارغ‌التحصیلان رشته علوم آزمایشگاهی با توجه به علاقه شخصی، تجربه کاری و مهارت در انجام تست‌ها و کار با دستگاه‌های تخصصی مختلف، می‌توانند در هر بخش شروع به کار کنند.

✅  مهارت و توانایی کافی در انجام تست‌ها و کار با دستگاه‌های تخصصی هر بخش، یکی دیگر از ویژگی‌های کارشناسان آزمایشگاه‌ تشخیص طبی است. فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در صورت عدم مهارت در انجام تست‌ها و کار با دستگاه‌ها، با شرکت در دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی مرتبط و یا گذراندن دوره کارورزی در آزمایشگاه محل کار یا دیگر آزمایشگاه‌ها، مهارت‌های لازم را به دست آورند. 

✅ دقت بالا در کار به منظور انجام دقیق آزمایش‌ها و گزارش درست نتایج، از الزامات این کار می‌باشد.

✅  استقامت جسمی از جمله قابلیت‌های فیزیکی از دیگر ملزومات این حرفه است. زیرا گاهی لازم است کارشناسان برای زمانی طولانی کارها را به صورت ایستاده انجام دهند. 

وظایف شغلی شامل موارد زیر می باشد:

✅ تحلیل مایعات بدن مانند خون، ادرار، و نمونه‌های بافتی و ثبت مشاهدات عادی و غیر عادی

✅ بررسی نمونه‌های خونی به منظور استفاده در انتقال خون (شناسایی تعداد سلول‌های خونی، ساختار سلول‌ها و گروه خونی)

✅ استفاده از تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی شمارشگر سلول (Cell counter) و آنالیزورهای خودکار (AutoAnalyzer)

✅ استفاده از دستگاه‌های کامپیوتری و اتوماتیک آزمایشگاه

✅ ثبت پاسخ آزمایش‌های مراجعه‌کنندگان 

شرایط کار در آزمایشگاه تشخیص طبی

تکنسین‌های آزمایشگاه‌های تشخیص طبی به طور مداوم با نمونه‌های بافت و مایعات بدن مراجعه‌کنندگان مواجه هستند که در این میان ممکن است بسیاری از آن‌ها آلوده به انواع عوامل بیماری‌زا باشند. از این جهت بررسی سوابق ایمنی کارشناسان در برابر این عوامل عفونی بسیار مهم است. هر فردی که می‌خواهد در هر بخش و هر سمتی از آزمایشگاه استخدام شود حتماً باید ایمنی او در برابر ویروس هپاتیت B و هپاتیت C بررسی شود (اندازه‌گیری میزان آنتی بادی‌های علیه این ویروس‌ها در خون). در صورتی که فرد به این ویروس‌ها ایمن نباشد (عدم دریافت واکسن یا واکسینه شدن در مدت‌ها قبل)، زدن واکسن هپاتیت B و C برای او الزامی است. به علاوه فرد با انجام تست ویروس اچ آی وی (HIV) باید عدم آلودگی خود به این ویروس را نیز اثبات کند.
لازم به ذکر است که بررسی سوابق واکسینه شدن و ایمنی تکنسین‌های آزمایشگاه‌های تشخیص طبی برای واکسن‌های آنفولانزا، سه‌گانه MMR (سرخک، اوریون و سرخچه)، آبله‌مرغان، سه‌گانه Tdap (کزاز، دیفتری و سیاه‌سرفه) و مننگوکوک نیز بسیار مهم است. در صورت عدم ایمن بودن به این بیماری‌ها، اقدام به دریافت واکسن‌ها و ایمنی‌سازی می‌تواند از احتمال ابتلا به این بیماری‌ها در آن‌ها جلوگیری کند.
در خصوص ساعات کاری کادر آزمایشگاهی، در آزمایشگاه‌های بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و دیگر آزمایشگاه‌های تشخیص طبی معمولاً ساعات کاری کارشناسان علوم آزمایشگاهی به صورت شیفتی بوده (شیفت صبح- شیفت عصر) و در تمامی ساعات حضور مسئول یا سوپروایزر آزمایشگاه الزامی می‌باشد.

یک تکنیسین آزمایشگاه چه کارهایی انجام می‌دهد؟