چگونه برای امتحانات درس بخوانیم، پرسشی که دانش آموزان با فرا رسیدن امتحانات و فصل درس و تحصیل همیشه این سوال را میپرسند. درس خواندن شاید یکی از خسته کننده ترین کار ها برای بسیاری از دانش آموزان محسوب شود، ولی یاد گرفتن اینکه چگونه درس بخوانیم می تواند درس را برایمان بسیار لذت بخش کند. هرچه با تکنیک ها و روش های مطالعه جدید آشنا شوید، درس خواندن برای شما لذت بخش تر و کارآمد تر خواهد بود. لذا مرکز آکادمی آریانا به معرفی تکنیک های درس خواندن برای امتحانات برای دانش آموزان پرداخته است.
چگونه برای امتحانات درس بخوانیم؟
با آغاز سال تحصیلی جدید، بار دیگر حجم زیاد مطالب درسی به بسیاری از دانش‌آموزان استرس وارد کرده است. اغلب دانش‌آموزان از این موضوع شاکی هستند که با اینکه ساعت های طولانی درس می خوانند، باز هم ایام امتحانات که می رسد، مقدار زیادی درس نخوانده دارند. عده ای هم از مشکلات تمرکز گله می کنند و نمی توانند مسائل حاشیه ای را موقع درس خواندن از ذهن شان خارج کنند. ریشه ی این مشکلات به عادت های بد دانش آموزان در درس خواندن بر میگردد. خوب درس خواندن به اینکه چند ساعت در طول روز درس می خوانید، بستگی ندارد، بلکه با مهارت چگونه درس خواندن در ارتباط است.
همه ما استرس های شب قبل از امتحان را تجربه کرده ایم. اگر در طول سال تحصیلی درس خوانده باشیم این اضطراب ها کم تر خواهد بود اما برای کسانی که خواندن را به ثانیه 90 واگذار می کنند همیشه این سوال پیش می آید که شب امتحان چگونه درس بخوانیم؟ در ادامه به چند تکنیک مهم جهت درس خواندن صحیح برای امتحانات میپردازیم.
با ذهن آماده به سراغ درس خواندن بروید
برای یافتن پاسخ سوال چگونه برای امتحانات درس بخوانیم؟
اول ذهن تان را آماده کنید. اگرچه می توان درس خواندن را فعالیتی لذت بخش یا فرصتی برای یادگیری دانست، اما بسیاری از دانش آموزان به درس خواندن به عنوان یک وظیفه ی اجباری نگاه می کنند. این در حالی است که پژوهشگران یافته اند، چگونه به سراغ انجام کاری رفتن، به اندازه ی خود انجام کار اهمیت دارد.
گاهی اوقات نمیتوانید ذهن تان را برای درس خواندن آماده کنید. شاید با دوست چندین ساله تان بگومگو کرده اید یا مشکلی در خانواده دارید یا شاید هم پروژه‌ی خیلی مهمی برای انجام دارید. در این موقعیت ها توصیه می شود دور درس خواندن را خط بکشید، چرا که درس خواندن در چنین شرایطی چیزی جز پریشانی حواس نخواهد بود. در عوض، زمانی به سراغ درس خواندن بروید که تمرکزتان به هیچ چیز دیگری جز خود درس معطوف نباشد.
موقع درس خواندن به چیز های مثبت فکر کنید و مهارت ها و توانایی هایتان را یاد بیاورید.
به عاقبت کار امیدوار باشید. از جملات امیدوارانه استفاده کنید: شاید کمی دیر شده باشه که برسم همه ی جزوه رو بخونم، اما از همین حالا هم که شروع کردم، احتمالا می رسم بیشترش رو تا روز امتحان تموم کنم. نتیجه ی ناخوشایندی که در یک امتحان گرفتید، قرار نیست همیشه در همه ی امتحانات دیگری هم که قرار است در عمرتان بدهید، تکرار شود. خودتان را با دیگران مقایسه نکنید، چرا که این کار معمولا باعث می شود احساس ناخوشایندی در مورد خودتان پیدا کنید.
در مکان مناسب درس بخوانید
درس خواندن در کتابخانه
گاهی دانش آموزان مکانی را برای درس خواندن انتخاب می کنند که واقعا مناسب تمرکز کردن نیست. مکان هایی که حواس تان را به چیز دیگری جز درس خواندن معطوف می کنند، موجب کاهش کیفیت یادگیری می شوند.
کتابخانه، سالن مطالعه یا مکانی خلوت در یک کافه از جمله مکان های مناسبی هستند که می توانید برای درس خواندن در نظر داشته باشید. در این مکان ها از نشستن در محلی که پرسر و صدا و شلوغ تر است، خودداری کنید و در خلوت ترین محل بنشینید. سعی کنید همیشه چند مکان مناسب در نظر داشته باشید. با توجه به اینکه تا پایان دوران تحصیل، مطمئنا به این چنین مکان هایی جهت درس خواندن نیاز خواهید داشت، پس حتما یک مکان ایده‌آل برای اوقات مطالعه خود فراهم کنید.
وسایل مورد نیازتان را جا نگذارید
سعی کنید وسایلی را که حتما مورد نیازتان هستند، جا نگذارید. اگر کتاب، برگه یا سایر منابع مورد نیازتان را جا بگذارید، مدام مجبور می شوید برای آوردن شان در رفت و آمد باشید و این یعنی فقط وقت تلف کردن.
سرنوشتار مطالب را یادداشت کنید
نوشتن سرنوشتار مطالب به شما کمک می کند، هر مطلبی را که یاد می گیرید به اطلاعات جزئی تر تقسیم کنید. بسیاری از افراد وقتی مفاهیم مشابه را کنار هم قرار می دهند، راحت تر می توانند مطلبی را که خوانده اند، موقع امتحان به خاطر بیاورند. یادتان باشد نوشتن سرنوشتار مطالب فقط در صورتی به بهبود یادگیری کمک خواهد کرد که به زبان و شیوه ی خودتان نوشته شود، چرا که هر فردی اطلاعات را به شیوه ی خودش قطعه بندی می کند.
قطعه بندی به شیوه ی گردآوری و ساماندهی اطلاعات اشاره دارد. پس اگر از روی یادداشت های دیگران کپی می کنید، حتما نوشته هایشان را به زبان خودتان برگردانید و مفاهیم را به شیوه ی خودتان ساماندهی کنید
همچنین افرادی که چندین حس از حواس پنج گانه ی خود را هنگام درس خواندن به کار می گیرند، سریع تر می توانند مطالبی را که یاد گرفته اند به خاطر بیاورند. به همین دلیل در درجه ی اول به یادداشت نویسی توصیه شده است. پس سعی کنید مفاهیم را در قالب کلمات و جملات خودتان بازنویسی کنید تا بهتر در ذهن تان باقی بمانند. وقتی خودتان را برای یک امتحان مهم آماده می‌کنید، بهتر است کلمات را با صدای بلند بیان کنید تا گوش تان هم بشنود و به این ترتیب، حس شنوایی تان را هم در درس خواندن به کار گرفته باشید.
از روش‌های کمکی حافظه استفاده کنید (بازی‌های حافظه)
بازی های حافظه و ابزار های یادآور روش هایی هستند که از طریق برقراری ارتباطات ساده بین کلمات مشترک، به یادآوری اطلاعات کمک می کنند. گاهی دانش آموزان با قرار دادن کلمات مهم در کنار یکدیگر جمله ای نامفهوم می سازند که حفظ آن خیلی سخت نیست. با به هم چسباندن حرف اول کلمات نیز، می توانید یادآوری اطلاعات مهم را آسان تر کنید. برای مثال کلمه صکادرات. در نخستین جلسه ی آموزش رانندگی به کارآموز گفته می شود کلمه ی صکادرات را به خاطر بسپارد که یادآورنده ی اقدامات الزامی راننده قبل از حرکت وسیله ی نقلیه است:
ص: تنظیم صندلی
ک: بستن کمربند ایمنی
ا: تنظیم آینه ها
د: خلاص کردن دنده
ر: روشن کردن خودرو و زدن راهنما
ا: آماده کردن دنده ی خودرو برای حرکت
ت: پائین کشیدن ترمز دستی
سعی کنید عبارت یا جمله ای بسازید که حفظ کردن آن از به خاطر سپردن اصل اطلاعاتی که می‌خواهید یاد بگیرید، آسان تر باشد. به طور کلی، روش های یادآور موجب می شوند به جای اینکه فقط فهرستی از موارد را به ذهن بسپارید، قسمت های بیشتری از مغز خود را به منظور یادآوری تصاویر بصری و فعال درگیر کنید. هرچه از قسمت های بیشتری از مغزتان کار بکشید، حافظه ی قوی تری خواهید داشت.
روش های یادداشت برداری
گوش دادن خالی به درس بدون اینکه هیچ نقش فعالی در فرآیند یادگیری داشته باشید، کافی نیست. برای اینکه در هنگام گوش دادن به درس و فراگیری اطلاعات، فقط یک شنونده ی منفعل نباشید، توصیه میشود از روش یادداشت برداری استفاده کنید.
یادداشت برداری به روش کرنل
روش یادداشت برداری کرنل در دهه ی ۱۹۵۰ توسط والتر پاوک، از اساتید دانشگاه کرنل و نویسنده ی کتاب پرفروش چطور در کالج درس بخوانیم، طراحی شد. روش کرنل به دانش آموزان کمک می کند مطالبی را که در کلاس آموزش می بینند، به شکل اصولی یادداشت، تحلیل، جمع بندی و بازنگری کنند. این روش به عنوان یکی از کارآمد ترین روش های یادداشت برداری شناخته شده است.
برای شروع، برگه ی یادداشت تان را به سه قسمت تقسیم کنید. در طول کلاس، نکات مهم را در ستون سمت راستی که بزرگ تر است، بنویسید. این ستون به یادداشت مهم ترین نکات درس اختصاص دارد، پس فقط نکات اصلی و جزئیات کلیدی مربوطه را بنویسید. همچنین تا حد امکان از نماد ها، علائم اختصاری و جملات کوتاه استفاده کنید.
حداکثر یک روز فرصت دارید کلمات کلیدی و پرسش های درس را در ستون سمت چپ وارد کنید. کلمات کلیدی در هنگام مرور یادداشت ها به درد می خورند. خلاصه ی درس را نیز در ستون پایینی یادداشت کنید. در این قسمت، از مجموعه ی نکاتی که یادداشت کرده اید، یک جمع بندی مختصر در حدود حداکثر ۷ جمله بنویسید. به کمک این جمع بندی می توانید نکات اصلی درس را راحت تر اولویت بندی کنید.
روش کرنل در اصل برای دانش آموزان و دانشجویان طراحی شده است تا بهتر بتوانند توضیحات شفاهی ارائه شده در کلاس را یادداشت کنند، اما این روش در خارج از محیط آموزشی کلاس نیز کاربرد دارد.
در صورتی که هدف تان فقط حفظ کردن خط به خط اطلاعات است و نیازی به تحلیل و درک عمیق مطالب ندارید، توصیه می شود از روش کرنل استفاده نکنید. این روش اگرچه روش بسیار خوبی برای یادداشت برداری است، فقط زمانی واقعا به دردتان خواهد خورد که به تحلیل و جمع بندی اطلاعات نیاز داشته باشید.
یادداشت برداری با رسم نمودار درختی
در این روش، مطالب به شیوه ای واضح و منظم طبقه بندی می شوند. اغلب دانش آموزان از این روش به منظور خلاصه نویسی استفاده می کنند، در حالی که خلاصه نویسی نیازمند تحلیل و جمع بندی اطلاعات است. در مواردی که هدف شما از مطالعه فقط به حفظ کردن اطلاعات محدود می شود، به راحتی می توانید مطالبی را که به این روش طبقه بندی کرده اید، کاملا به ذهن بسپارید. در ضمن می توانید پرسش ها و کلمات کلیدی ای را که هنگام مرور یادداشت ها به ذهن تان می رسند، در حاشیه های برگه ی یادداشت اضافه کنید.
اما این روش، اشکالاتی هم دارد. گاهی ساختار محتوایی که مطالعه می کنید، قابل طبقه بندی نیست. در نتیجه، این روش فقط در مواردی کاربرد دارد که با محتوای قابل طبقه بندی سر و کار داشته باشید. از طرف دیگر، وقتی سرنوشتار مطالب را به روش کلاسیک طبقه بندی می کنید، به راحتی نمی توانید بین اطلاعاتی که به شاخه های مختلف تقسیم شده اند، ارتباط برقرار کنید.
یادداشت برداری به روش جدول بندی
جدول بندی یک روش قدیمی است که به سازماندهی اطلاعات کمک می کند. دسته بندی اطلاعات در ستون های جداگانه، مانع تکرار بی مورد اطلاعات و زیاده نویسی می شود.
روش جدول بندی در مقایسه با سایر روش های یادداشت برداری به آماده سازی بیشتری نیاز دارد. برای شروع، ابتدا چند ستون بکشید. معمولا ۴ ردیف ستون کافی است، اما به طور کلی تعداد ستون ها به موضوع یادداشت برداری بستگی دارد. برای هر ستون یک عنوان مناسب انتخاب کنید. برای درسی مثل تاریخ می توانید از این عناوین استفاده کنید: تاریخ ها، شخصیت های معروف، رویداد های مهم و اهمیت.
تا این قسمت از جدول را باید پیش از آغاز درس آماده کنید تا بتوانید در طول کلاس، نکاتی را که مطرح می شوند، در ستون مربوطه یادداشت کنید. نیازی نیست بنویسید « جهانی دوم، یک رویداد تاریخی مهم محسوب میشود، بلکه فقط کافی است عبارت «جنگ جهانی دوم را در ستون رویداد های مهم وارد کنید. این روش از زیاده نویسی و تکرار بی مورد اطلاعات جلوگیری می کند و به همین دلیل، اجازه می دهد همگام با گوینده ی مطلب یادداشت برداری کنید و عقب نیفتید. همچنین، می‌توانید بین اطلاعات مختلف ارتباط برقرار کنید.
با استفاده از این روش می توانید مطالبی را که یادداشت کرده اید، با سرعت بیشتری مرور کنید. جدولی که به دقت تهیه شده باشد، اطلاعات را به صورت منسجم نشان می دهد و کمک می کند راحت تر بتوانید نکات مهم را به خاطر بسپارید.
یادداشت برداری به روش تحت اللفظی
یادداشت برداری به روش تحت اللفظی از جمله ساده ترین تکنیک های یادگیری است که فقط به مهارت نوشتن نیاز دارد. برای یادداشت برداری به روش تحت اللفظی فقط کافی است عین جملاتی را که می شنوید، بنویسید. تا جایی که امکان دارد از نماد ها و علائم اختصاری استفاده نکنید تا از صحبت های گوینده ی مطلب عقب نیفتید. هر بار که گوینده به بحث جدیدی وارد شد، ادامه‌ی یادداشت های خود را در خط بعدی بنویسید. بهتر است بین خطوط کمی فاصله بگذارید تا اگر بعدا خواستید نکته ای اضافه کنید، فضای کافی در اختیار داشته باشید.
این روش از بسیاری جهات در تضاد با روش جدول بندی است. در یادداشت برداری به روش تحت اللفظی لازم نیست برگه های یادداشت تان را قبل از شروع کلاس آماده کنید یا از محتوای آموزشی خبر داشته باشید. در صورتی که از صحبت های گوینده عقب نیفتید و بتوانید کلمه به کلمه ی توضیحات شفاهی ارائه شده را بنویسید، در نهایت یک یادداشت خیلی دقیق خواهید داشت. از این رو، در مواردی که احساس می کنید کلمه به کلمه ی صحبت های گوینده، پرمحتوا و ارزشمند است، به روش تحت اللفظی یادداشت برداری کنید.
یکی از اشکالات یادداشت برداری به روش تحت اللفظی این است که چون همه ی اطلاعات را در قالب جمله و پشت سرهم می نویسید، درجه ی اهمیت نکات مختلف مشخص نیست و نوشته های تان سازماندهی خاصی ندارند. پس لازم است در سریع ترین زمان پس از پایان کلاس، دستی به سر و روی یادداشت های تان بکشید. این روش در مواردی که از روی منبعی مثل کتاب یا فایل صوتی ضبط شده یادداشت برداری می کنید، کاملا بیهوده است. در یادداشت برداری از روی کتاب به روش تحت اللفظی، یک بار مجبورید تمام محتوای کتاب را دست نویس کنید و یک بار دیگر باید وقت بگذارید تا یادداشت های خود را به صورت طبقه بندی شده دربیاورید.
انفرادی یا گروهی درس بخوانید
برای اینکه به اندازه ی کافی تمرین داشته باشید و نیز خودتان را محک بزنید، در آزمون های آزمایشی شرکت کنید. در صورتی که امکان شرکت در چنین آزمون هایی را ندارید، خودتان یک جلسه ی آزمون ترتیب دهید و تعدادی سوال طراحی کنید یا از شخص دیگری بخواهید که برای شما سوال طراحی کند. می‌توانید از همکلاسی های خود هم دعوت کنید که در این جلسه ی آزمون شرکت کنند. همچنین وقتی افراد کنار یکدیگر جمع میشوند، مطالب آموزشی بیشتری را به یکدیگر منتقل میکنند.
بسیاری از دانش آموزان تمایل دارند به صورت گروهی به همراه دوستان یا همکلاسی های خود درس بخوانند. درس خواندن گروهی فقط وقتی بهتر جواب می دهد که تعداد اعضای گروه خیلی زیاد نباشد، حداکثر ۴ یا ۵ نفر کافی است. بهتر است همگی اعضای گروه، همکلاسی و به لحاظ استعداد تحصیلی، هم سطح باشند. شما می توانید مطالب درسی را فصل به فصل مرور کنید و در پایان هر فصل از هم امتحان بگیرید. همچنین می توانید یادداشت هایی را که در کلاس نوشته اید، با یکدیگر مرور کنید و مطمئن شوید هیچ نکته ی مهمی را جا نینداخته اید.
با برنامه ریزی درس بخوانید
اگر می‌خواهید ببینید چگونه برای امتحانات درس بخوانید، اول باید نظم و برنامه ریزی را فرا بگیرید. خیلی ها فکر میکنند درس خواندن فعالیتی است که نیازی به برنامه ریزی ندارد و هر وقت که هیچ کار دیگری نداشتند می توانند درس بخوانند. اگر برای اوقات درس خواندن خود درست مثل برنامه ی کلاسی، زمان بندی داشته باشید، در طولانی مدت خواهید دید درس خواندن چقدر برای شما آسان تر می شود. به این ترتیب، دیگر مجبور نیستید همه ی مطالب را لحظه ی آخر در مغز خود جا کنید.
در هر صورت باید برای درس خواندن در طول ترم، یک برنامه ی زمان بندی مشخصی داشته باشید. بعضی ها هر روز و برخی دیگر هفته ای یکی دو بار درس می خوانند. اینکه چند بار در طول هفته درس می خوانید اهمیت زیادی ندارد، بلکه فقط سعی کنید طبق یک برنامه ی منظم جلو بروید.
به خودتان استراحت و جایزه دهید
اگر به درس خواندن به عنوان یک وظیفه ی اجباری یا یک فعالیت سخت نگاه می کنید، طبیعی است که از درس خواندن فراری باشید. اما می توانید با پاداش دادن به خودتان، درس خواندن را به فعالیتی مفرح تبدیل کنید. مسلما ۴ ساعت بی وقفه درس خواندن حوصله ی هر کسی را سر می برد. در عوض، هر یک ساعت به خودتان ۵ دقیقه استراحت دهید و چیزی بخورید. معمولا خوردن یک میان وعده ی خوشمزه، ادامه ی درس خواندن را تحمل پذیر و لذتبخش تر می کند.
متعادل باشید
حفظ تعادل زندگی در دوران تحصیل، کار چندان آسانی نیست، اما اگر بتوانید تعادل بیشتری در زندگی خود برقرار کنید، امورات زندگی برای شما آسان تر میشود. مثلا اگر همه ی وقت خود را به گشت و گذار اختصاص دهید، تعادل زندگی شما به آسانی به هم می ریزد. وقتی زندگی شما از تعادل خارج شود، انجام فعالیت هایی مثل درس خواندن سخت تر می شود. نه اینکه مجبور باشید فقط درس بخوانید، بلکه برعکس با خانواده و دوستان خود خوش بگذرانید و به علائق غیردرسی خود هم برسید، فقط مهم این است که تعادل را رعایت کنید.
سالم غذا بخورید
به سلامت جسمی خود توجه داشته باشید. مثلا مرتب ورزش کنید و سالم غذا بخورید. قدم زدن تا مدرسه، انتخاب خیلی خوبی است، اما به شرط اینکه پیاده روی تا مدرسه، یکی دو ساعت طول بکشد. ویتامین ها و گیاهان دارویی اگرچه فایده های زیادی دارند و شاید به طور موقتی کمکتان کنند، اما به هیچ وجه نباید به عنوان جایگزین وعده های غذایی منظم و ورزش روزانه مصرف شوند. به عبارت دیگر، ویتامین ها و گیاهان دارویی، مکمل رژیم غذایی روزانه هستند نه جایگزین آن. گفته میشود گیاهان دارویی از جمله جینکو، جینسینگ و گوتو کولا در تقویت توانایی های ذهنی نظیر تمرکز، هوشیاری و هوشمندی تاثیر بسزایی دارند، اما این تاثیر کاملا نسبی است. بعضی ها به اشتباه فکر می کنند اگر این مواد دارویی را مصرف کنند، دیگر لازم نیست زیاد درس بخوانند.
محیط کار تمیز و مرتب
شاید هرج و مرج منجر به خلاقیت بیشتری بشود، اما یک دفتر کار بهم ریخته کمکی به انجام بهتر کار ها نمی‌کند.
افرادی که میز کار مرتبی دارند، کمتر خسته می شوند و وقفه های کاری کمتری دارند. نتایج پژوهشی که در هاروارد منتشر شده، نشان می دهد که دفتر کار تمیز و مرتب باعث میشود افراد زمان بیشتری را معادل ۱.۵ برابر، به تحصیل بپردازند. شاید در میان به‌هم ریختگی ها احساس راحتی بیشتری کنید اما محیط نامرتب و بی نظم مانع بزرگی برای درس خواندن است.
اولویت بندی کار ها
برای رسیدن به بیشترین بهره وری باید درباره ی انتخاب های خود دقت کنید.
- متناسب با توانایی ذهن خود عمل کنید
ما نمی توانیم در کل روز با یک سطح انرژی درس بخوانیم. هنگامی که بیشترین انرژی را دارید بر فعالیت های مهم درسی خود تمرکز کنید و زمانی که خسته میشوید به کار های کم اهمیت مثل چک کردن پیام ها بپردازید.
- از عواملی که باعث تعویق کار ها میشود اجتناب کنید
برای اینکه بتوانید روی فعالیت های مهم و ضروری تمرکز کنید باید از برخی امور بگذرید. مثلا هفته ای یک بار ایمیل های خود را چک کنید. این روزها هیچ رخداد مهمی را در ایمیل ارسال نمی کنند.
خوابیدن به اندازه
طبیعی است که برای داشتن یک روز مفید باید خواب شبانه ی خوب و کافی داشته باشیم. اما کم خوابی و خواب بیش از اندازه به یک اندازه مخرب و مضر هستند. به اندازه ی کافی بخوابید.
خواب خوب شبانه پشتیبان عملکرد های مغز و حافظه ی شماست. چیزهایی که یاد گرفته اید بدون خواب کافی در ذهن تان نمی مانند. خواب ناکافی تمرکز شما را تضعیف می کند و بیقراری شما را افزایش می‌دهد.
شب قبل از امتحان به جای مرور نهایی مطالب سعی کنید خواب خوبی داشته باشید. به علاوه، به یاد داشته باشید مدت زمانی که مغز شما می تواند بدون استراحت درست عمل کند محدود است.
ورزش کردن
ورزش نه تنها سلامتی را تقویت می کند بلکه باعث افزایش کارایی می شود. لزومی ندارد خود را با حرکات سنگین بدنسازی خسته کنید، یک پیاده روی ساده هم جواب می دهد.
سبک یادگیری خود را شناسایی کنید
یکی از تجربیات خوب و لذت بخش خود را که در آن به خوبی درس پس داده اید در نظر بگیرید. ببینید آن زمان چطور درس خوانده اید. از چه روشی استفاده کرده‌اید که به این نتیجه ی موفق دست پیدا کرده اید. موارد زیر را هم در نظر بگیرید:
کجا بودید؟ هوا گرم بود یا سرد؟ روشن بود یا تاریک؟ موسیقی گوش می‌دادید؟ چه نوع موسیقی‌ای؟ صداهای دیگری هم در محیط بود؟ چه زمانی از روز مشغول مطالعه بودید؟ صبح؟ بعد از ظهر؟ یا شب؟ موقع مطالعه راه می رفتید یا نشسته بودید؟ آیا مشغول خوردن یا آشامیدن بودید؟ زنگ تفریح هم داشتید؟ چه مدت یک باردر طول زنگ تفریح چه می کردید؟ تنها مطالعه می کردید یا همراه فرد یا گروهی دیگر؟
راهکار های تقویت درک مطلب و روش های مطالعه
از دانش آموزان، دانشجویان و حتی کارمندان برخی مشاغل انتظار می رود حجم زیادی از متون مختلف را مطالعه کنند. روش صحیح مطالعه ی متون در این قبیل موارد با زمانی که متنی را به منظور سرگرمی مطالعه می کنید، متفاوت است. هدف مطالعه ای که فقط از روی سرگرمی باشد، صرفا غرق شدن در دنیای داستان و مطلع شدن از پایان یک ماجرای خیالی است. اما زمانی که پای مطالعه ی متون درسی می نشینید، باید از مهارت بالایی در درک مطلب برخوردار باشید. مهارت درک مطلب عبارت است از توانایی تمرکز و مطالعه ی روان متنی که در دست دارید. این مهارت فقط با تمرین مداوم و البته در طول زمان به دست می آید. در ادامه به راهکار های تقویت درک مطلب و روش های مطالعه میپردازیم.
راهکار های تقویت درک مطلب
برای اینکه بتوانید محتوای متنی را که می خوانید بعدا به راحتی به خاطر بیاورید، باید قبل از هر چیزی متن مورد مطالعه را خوب بفهمید. برخی راهکار های تقویت مهارت درک مطلب عبارتند از:
روش مطالعه ی فعال کمک تان می‌کند از زمانی که به مطالعه اختصاص می دهید، بیشترین بهره را ببرید. در این روش باید با متنی که مطالعه می کنید، تعامل داشته باشید. مثلا حین مطالعه ی متن از خودتان سوال بپرسید یا نظرتان را درباره ی نکات مختلف متن بیان کنید. همچنین باید به دنبال مفهوم اصلی درس بگردید و سپس سعی کنید اطلاعات و شواهدی را که در زیرمجموعه ی مفهوم اصلی قرار می گیرند، در داخل متن جستجو کنید.
وقتی درباره ی موضوعی مطالعه می کنید که درک اطلاعات آن راحت نیست، سعی کنید متن را با سرعت آرام مطالعه کنید.
تمرکز کافی به ویژه در موضوعات سخت درس ، تاثیر بسزایی روی کیفیت درک مطلب خواهد داشت. برای اینکه حواس تان کمتر پرت شود، بهتر است در یک محیط آرام مطالعه کنید.
وقتی مدتی طولانی بی وقفه و بدون استراحت مطالعه کنید، درک مطلب برای شما دشوار تر خواهد شد. پس در فواصل زمانی معین مطالعه کنید تا ذهن شما خسته نشود.
معرفی روش های مطالعه
روش های مختلفی برای تقویت درک مطلب وجود دارند. هر فرد برای اینکه متوجه شود کدام روش مطالعه برایش مناسب تر است، باید چند روش مختلف را امتحان کند تا در نهایت به مناسب ترین روش برسد. دو مورد از کاربردی ترین روش های مطالعه که به تقویت درک مطلب کمک می کنند عبارتند از SQ3Rو OK4R
SQ3R
این روش یکی از مفید ترین روش های مطالعه است که در سال ۱۹۴۱ توسط فرانسیس رابینسون به منظور بهبود یادگیری کارآموزان ارتش طراحی شد. این روش شما را وادار می کند درباره ی متنی که می خوانید فکر کنید.
- نقشه برداری: ابتدا به طرح کلی متن و شیوه ی سازماندهی مطالب نگاه کنید. محتوای متن را خیلی سریع از نظر بگذرانید. به تصاویر، نمودار ها، تیتر ها و زیرتیتر ها نگاهی بیندازید. در این مرحله، باید بتوانید از طرح کلی متن یک نقشه برداری ذهنی انجام دهید. این کار کمک تان می کند وقتی به مطالعه ی دقیق تر متن مشغول شدید، یادتان بیاید که چه نکاتی در نزد نویسنده مهم و اساسی بوده اند.
- طرح پرسش: درباره ی تیتر ها، زیرتیتر ها و کلماتی که پر رنگ نوشته شده اند، پرسش طرح کنید.
- مطالعه ی کامل متن: در این مرحله باید با مطالعه ی کامل متن، پاسخ پرسش هایی را که در مرحله ی قبل ساخته اید از داخل متن پیدا کنید.
- تمرین و تکرار: پاسخ هایی را که پیدا کرده اید، بازخوانی کنید و از روی همین پاسخ ها یادداشت بنویسید. سپس از خودتان امتحان بگیرید تا مطمئن شوید که پاسخ همه ی پرسش ها را می دانید.
- مرور مطالب: پس از مطالعه ی کامل متن، پاسخ هر پرسش را مرور کنید. اگر متوجه شدید پاسخ پرسشی را جا انداخته اید، فورا در داخل متن به دنبال جواب پرسش جامانده بگردید. در آخر، یک بار دیگر پاسخ تمامی پرسش ها را مرور کنید.
OK4R
یکی دیگر از مهمترین روش های مطالعه روش OK4R است. این روش توسط دکتر والتر پاوک طراحی شد. دکتر پاوک بعد از اینکه تعداد زیادی از دانش‌آموزانش نتوانستند نمره ی قبولی کسب کنند، به فکر طراحی این روش 6 مرحله ای افتاد. این روش همانند روش قبلی به درک مطلب و یادآوری نکات کمک می کند. البته که به خاطر سپردن همه ی نکات و اطلاعات کار آسانی نیست. اما با امتحان کردن روش های مختلف مطالعه و درک مطلب به تدریج متوجه خواهید شد که کدام روش برای شما مناسب تر است.
- بررسی اجمالی: ابتدا مقدمه، فهرست مطالب، تیترها و خلاصه ی درس را بخوانید تا یک دید کلی از متن پیدا کنید.
- ردیابی مفاهیم کلیدی: بعد از بررسی اجمالی، یک بار دیگر متن را خیلی سریع بالا و پایین کنید تا مفاهیم کلیدی درس برای شما مشخص شوند. یادتان باشد مفاهیم کلیدی معمولا در همان پارگراف اول عنوان می شوند. به کلماتی که به صورت پررنگ نوشته شده اند و همچنین تصاویر و نمودار ها دقت کنید.
- مطالعه ی کامل متن: متن را از ابتدا تا انتها کامل مطالعه کنید. در این مرحله قادر خواهید بود متن را با سرعت بیشتری بخوانید، چرا که با انجام دو مرحله ی قبلی تقریبا فهمیده اید که نویسنده درباره ی چه محتوایی صحبت می کند.
- یادآوری نکات: کتاب را ببندید و سعی کنید نکات مهمی را که مطالعه کرده اید به یاد بیاورید. می توانید نکات مهم را در قالب کلمات کلیدی یا جمله یادداشت کنید تا این اطلاعات بهتر در ذهن تان نقش ببندند.
- بازبینی: مراحل قبل را بازبینی کنید تا اطلاعات به خوبی در ذهن شما حک شوند. سعی کنید بین اطلاعات جدیدی که یاد گرفته اید با اطلاعاتی که از قبل می دانستید، ارتباط برقرار کنید. همچنین باید ارتباط بین مفاهیم جدیدی را که یاد گرفته‌اید، درک کنید و به اهمیت هر نکته پی ببرید.
- مرور مطالب: اندکی به خودتان استراحت دهید تا ذهن شما سرحال شود. سپس مطالب مهم درس را مرور کنید و نکاتی را که فراموش کرده اید دوباره مطالعه کنید.
اگر قسمتی از متن برایتان سخت بود، بیش از حد روی همان قسمت مکث نکنید. هر وقت یک پاراگراف را چند بار خواندید و باز برای شما مبهم بود، اندکی به خودتان استراحت دهید.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
