آموزش علوم اول دبستان

آموزش علوم اول دبستان با توجه به اینکه درس درس علوم تجربی، اهمیت غیر قابل انکاری در بین سایر دروس اول ابتدایی دارد، بسیار مهم است. علوم اول دبستان کودکان را با بدیهیات زیادی در رابطه با محیط پیرامون و همچنین بدن انسان آشنا می‌کند و از سوی دیگر مبانی علوم سال دوم را پوشش می‌دهد. وظیفه معلم و یا والدین این است که دانش‌آموزان را نسبت به موضوعات این درس علاقمند و کنجکاو کند.

آموزش علوم اول دبستان

کلاس اول ابتدایی یکی از مهم ‌ترین دوره‌های تحصیلی برای همه دانش‌آموزان است. در این پایه، دانش‌آموزان به طور جدی با موضوعات مهمی مانند خواندن، نوشتن و محاسبات ریاضی برای اولین بار رو به ‌رو می‌شوند. علاوه بر این، دانش‌آموزان اول ابتدایی تجربیات و ویژگی‌های شخصیتی متفاوتی نسبت به دیگر پایه‌ها و مقاطع تحصیلی دارند. با توجه به این موارد، روش تدریس اول دبستان نیز به همین اندازه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

درس علوم تجربی، اهمیت غیر قابل انکاری در بین سایر دروس اول ابتدایی دارد. دانش‌آموزان کلاس اولی برای شناخت و درک هر چه بهتر دنیای اطراف خود نیاز به آموزش و یادگیری علوم تجربی دارند. آن‌ها از طریق فعالیت‌های موجود در این درس با روش‌های مختلف جمع‌آوری اطلاعات، سازماندهی و به کارگیری این اطلاعات و همچنین با آزمایش کردن آشنا می‌شوند.

وظیفه معلم علوم این است که دانش‌آموزان را نسبت به آموزش علوم اول دبستان علاقمند و کنجکاو کند و از سویی دیگر مهارت‌های لازم برای انجام آزمایش ‌های مختلف را در مورد واقعیت‌ های دنیای پیرامون، به آن ‌ها آموزش دهد. هر چقدر که معلم تسلط بیشتری روی روش‌ تدریس علوم اول دبستان داشته باشد، این علاقمندی و کسب مهارت در دانش‌آموزان نیز افزایش پیدا خواهد کرد.

امروزه آموختن علوم تجربی همچون سوادآموزی و حساب کردن امری اساسی و ضروری است که با زندگی روزمره‌ی ما در ارتباط است و با پیشرفت تکنولوژی اهمیت آن بیشتر شده است. به عبارت دیگر آموزش علوم بیشتر به آموزش راه یادگیری می ‌پردازد که آگاهی از آن برای هر کودکی لازم است،‌چرا که او در دنیایی زندگی می‌کند که سریعا در حال تغییر است و وی باید قادر باشد خود را دائم با آن تغییرات هماهنگ سازد.

در همین راستا، برای ارائه هر چه بهتر مطالب به دانش آموزان و افزایش یادگیری آنان باید علاوه بر استفاده از مطالب تدریس ‌شده توسط معلمان، از ابزارهای آموزشی و کمک‌ آموزشی دیگری مانند سی دی ‌های آموزشی، نرم‌افزارها و...نیز در روند آموزش علوم اول دبستان به بچه‌ ها استفاده کرد.

سرفصل‌ های علوم اول دبستان

برای آموزش علوم اول دبستان متناسب با هر یک از سرفصل‌ ها روش‌ های مبتکرانه ‌ای می ‌توان برای درک بهتر مطالب از جانب دانش آموزان به کار برد. در ادامه با بیان هر این سرفصل ‌ها توضیح مختصری در رابطه با روش آموزش علوم اول دبستان به صورت کاربردی تر میپردازیم:

فصل اول: زنگ علوم

درس اول، زنگ علوم است که باید به گونه‌ای آموزش داده شود تا دانش آموز با مشاهده محیط پیرامون و موارد آشنا و ناآشنای آن، سوالاتی را برای خود مطرح کند، به دنبال رسیدن به پاسخ سوالات خود برود و برای این پرسش ‌ها فعالیت ‌های مرتبطی را پیشنهاد بدهد.

فصل دوم: سلام، به من نگاه کن!

این درس مباحثی مانند مشاهده طبیعت و پدیده‌های طبیعی، استفاده از حواس پنج ‌گانه برای شناخت محیط اطراف و استفاده از ابزارهای مختلف برای بیان مشاهدات خود به صورت فردی و گروهی را شامل می ‌شود. دانش آموزان را به حیاط ببرید و از آنها بخواهید با دقت محیط اطراف را مشاهده کنند. این فرصت را به آنها بدهید تا محیط اطراف خود را کشف کنند. سپس از آنها بپرسید که چه بوهایی را حس کرده‌اند و چه صداهایی را شنیده‌اند.

فصل سوم: سالم باش، شاداب باش

در فصل سوم با موضوع سالم و شاداب باش، دانش آموزان با عوامل موثر در سلامتی و بهبود آن آشنا می‌شوند. برای آموزش علوم اول دبستان به دانش آموزان در این فصل روش تدریس باید به گونه ‌ای باشد که آنها طی فعالیت‌ هایی که انجام می‌دهند، تهیه و اجرای برنامه روزانه مناسبی برای بهبود سلامتی خود را یاد بگیرند.

فصل چهارم: دنیای جانوران

در این فصل دانش آموزان با مباحث ارتباط زندگی انسان با جانوران مختلف، آگاهی از مهم ‌ترین منابع غذایی و نحوه حرکت، رشد، زندگی و تولید مثل جانوران مختلف آشنا می‌شوند. همچنین برای درک کامل این مباحث می‌توانید جانوری را در محیط زندگی خود انتخاب کرده با کمک کودک در مورد نحوه حرکت، رشد و زندگی آن اطلاعاتی جمع کنید. سپس تفاوت‌ها و شباهت‌های این جانور را با دیگر موجودات زنده بررسی کنید.

 فصل پنجم: دنیای گیاهان

دانش آموزان در این فصل با انواع گیاهان، اندام آنها، نحوه رشد و فایده آنها در زندگی انسان و...آشنا می‌شوند. برای آموزش بهتر می‌توانید از کودک بخواهید دانه‌ های لوبیا یا هر گیاه دیگری را در خاک بکارد و مراحل رشد آنها را گزارش دهد. لیستی از چگونگی رشد گیاه، مراحل رشد لوبیا، اندام گیاه و … تهیه کرده و آن را تشریح کند.

فصل ششم: زمین،‌ خانه پر آب ما

این فصل مباحثی مانند آشنایی با آب به عنوان منبع حیاطی زندگی انسان، فراوان بودن آب در جهان، وابسته بودن زندگی انسان و حیوانات مختلف به آب، وجود شکل ‌های مختلف آب در کره زمین، آشنایی با آب آشامیدنی و غیر آشامیدنی، نحوه استفاده درست از آب و آشنایی با چرخه طبیعت و شکل‌گیری آب را پوشش می‌دهد. برای درک بهتر کودکان می‌توانید از طریق ماکت‌ها و تصاویر مختلف نحوه پیدایش آب و چرخه طبیعت را به آنان آموزش دهید.

فصل هفتم: زمین، خانه سنگی ما

برای تدریس این فصل بهتر است از دانش آموزان بخواهید تا جدولی تهیه کرده و در آن نام انواع سنگ‌ها و کاربرد هر کدام را بنویسند. سپس طبقه‌بندی سنگ‌ها را بر اساس چگونگی تغییراتشان در این جدول وارد کنند.

فصل هشتم: چه می‌خواهم بسازم؟

در این فصل دانش آموزان با ابزارهای مختلفی که در زندگی روزمره‌شان به کار می‌برند، بیشتر آشنا می‌شوند. برای آموزش علوم اول دبستان در این فصل از دانش آموزان بخواهید تا در خانه لیستی از ابزارهای کاربردی خود را تهیه کرده و نحوه کار با آنها را تشریح کنند. سپس اطلاعات بیشتری در مورد چگونگی استفاده از این ابزارها به آنها بدهید.

فصل نهم: زمین، خانه خاکی ما

در این فصل دانش آموزان با انواع خاک آشنا می‌شوند، فواید وجود خاک و مزایای آن برای زندگی انسان را می‌آموزند. سپس در رابطه با ارزشمند بودن خاک، روش استفاده درست آن، وسایلی که با استفاده از خاک ساخته می‌شوند و کاربردهای آنها در زندگی انسان اطلاعات مفیدی کسب می‌کنند.

فصل دهم: در اطراف ما هوا وجود دارد

در این فصل به دانش آموزان توضیح داده می‌شود که وجود هوا برای انسان‌ها و دیگر موجودات زمین ارزشمند است. همچنین آنها می‌آموزند که هوا در همه جا وجود دارد. در این فصل می‌توانید از دانش آموزان بخواهید کارهایی که در حفظ هوای پاک به ما کمک می‌کند را فهرست کنند. سپس راه‌ حل‌ های خودتان را هم در مورد کاهش آلودگی هوا بیان کنید.

فصل یازدهم: دنیای سرد و گرم

برای درک بهتر کودک در این فصل می‌توانید از او بخواهید لیستی از وسایل گرمایی و سرمایی تهیه کند. سپس چشم‌های او را ببندید و دو وسیله گرم یا سرد مثل یخ را جلویش قرار دهید. سپس از او بخواهید تا با لمس آن‌ها، متوجه تفاوت اشیای گرم و سرد شود. در ادامه در رابطه با کاربردهای گرما و سرما در زندگی روزمره‌ صحبت کنید.

فصل دوازدهم: از خانه تا مدرسه

در این فصل دانش آموز اطلاعات بیشتری را در مورد اشیای ثابت و متحرک و در مسیر خانه تا مدرسه به دست می‌آورد. برای آموزش بهتر، تفاوت‌های این دو دسته اشیاء را به آنها توضیح دهید و از کودک بخواهید تمام مشاهدات خود در مسیر را بیان کند و در مورد کاربرد هر کدام توضیح دهد.

فصل سیزدهم: آهن‌ربای من

این فصل در رابطه با آهن‌ربا و خواص آن به دانش آموزان آموزش می‌دهد. از آنها بخواهید لیستی از خواص آهن‌ربا را فهرست کنند و از طریق آزمایش‌های مختلف خواص آهن ربا را به آنان نشان دهید. به عنوان تکلیف نیز از آنها بخواهید وسایلی که آهن ‌ربا در آن ‌ها به کار رفته را پیدا کرده و در مورد کاربرد هایشان توضیح دهند.

فصل چهاردهم: از گذشته تا آینده

در این فصل دانش آموزان با مفهوم فناوری و یکی از کاربردهای آن یعنی نور و روشنایی آشنا می‌شوند. زمینه آموزش باید به گونه ‌ای باشد که دانش آموزان به صورت کاربردی و عملی اطلاعات لازم را در مورد کاربرد نور و روشنایی در زندگی کسب کنند.

نرم‌ افزار های آموزش علوم اول دبستان

یکی دیگر از روش های آموزش علوم اول دبستان به کار گیری نرم افزار ها و دی وی دی های آموزشی می باشد. ضمن آنکه با توسعه فناوری و اهمیت نقش آن در یادگیری دانش آموزان، معلمین می توانند با بهره مندی از بهترین نرم افزارهای آموزش علوم اول دبستان بستر آموزشی مناسبی را برای دانش آموزان به ویژه در مقطع دبستان فراهم آورند. از جمله نرم افزارهای کمک آموزشی علوم ابتدایی می توان به میشا و کوشا، نرم افزار مداد، کیف الکترونیک آریا و فیلم های آموزشی رهپویان و علوم فندق اشاره کرد.

بخش عمده ای از فرایند یادگیری از طریق حس بینایی و شنوایی رخ می دهد، نرم افزار ها و فیلم های آموزشی به عنوان یک محتوای سمعی و بصری با ظرافتی خاص تمام مفاهیم علوم ابتدایی را به شیوه ای موثر به دانش آموزان انتقال می دهند. ضمن آنکه فیلم های آموزشی منجر به یادگیری بیشتر و تثبیت مطالب درسی می شوند و یادگیری را سرعت می بخشند.

مجموعه فیلم های آموزشی علوم فندق با ایجاد فضایی شاد و مفرح همراه با ارائه ی محتوای آموزشی جذاب، مطالب آموزشی را به صورت غیر مستقیم به دانش آموزان آموزش داده است.

علاوه براین برخی از فیلم های آموزشی مانند دی وی دی های لوح دانش با بهره گیری از معلمان با تجربه و کاربلد فضای آموزشی پر باری را برای دانش آموزان مهیا میکنند.

همچنین نرم افزار آموزشی میشا و کوشا  و نرم افزار مداد تمامی مفاهیم درسی را با استفاده از بازی های آموزشی، انیمیشن های جذاب مرتبط با درس به دانش آموزان ارائه می دهند.

بنابراین معلمان و اولیا برای آموزش علوم اول ابتدایی می توانند با استفاده از نرم افزارهای آموزشی، ضمن ایجاد انگیزه و علاقه به یادگیری درس علوم، فرایند یادگیری را برای دانش آموزان آسان کنند.

به کار گیری روش های کاربردی برای آموزش علوم اول دبستان

تلاش کنید تا کلاس علوم را برای دانش‌آموز اول ابتدایی به محیطی شاد و پر انرژی تبدیل کنید و شرایط انجام فعالیت‌های عملی، مشاهده، آزمایش و گفتگو را تا حد امکان برای دانش‌آموزانتان فراهم کنید.

قبل از ارائه هر درس، مطمئن شوید که به اندازه کافی مطالعه کرده‌اید و روی آن درس تسلط کامل دارید.

در هر درس، اهداف اصلی آن را همواره مد نظر قرار دهید و تلاش کنید تا این اهداف را تا حد امکان محقق کنید.

توجه به سبک‌های مختلف یادگیری دانش‌آموزان و استفاده از آموزش‌های بصری، شنیداری، عملی، و کارهای گروهی… در یادگیری این درس تاثیر بسزایی دارد.

استفاده از وسایل کمک آموزشی بصری

استفاده از ابزارهای کمک آموزشی بصری در خانه برای یادگیری بهتر دانش آموزان بسیار مهم است. برای مثال می‌توانید از ویدیوهای آموزشی تهیه شده برای آموزش و یادگیری درس علوم استفاده کنید.

همچنین روش‌های دیگری مانند طراحی پوستر برای به خاطر سپردن مطالب سنگین‌ تر کتاب کمک کننده هستند. انجام این کارها موجب می‌شود تا مطالعات دانش آموز هدف‌مند تر باشد.

تهیه ابزارها و وسایل لازم برای کودک

یادگیری علوم مختلف به داشتن وسايل لازم و کاربردی مربوطه نیازمند است. به همین دلیل برای درک بهتر دانش آموزان می‌توانید ابزارهای مورد نیاز آنان را برایشان فراهم کنید. برای مثال، لیستی از ابزارهای کاربردی درس علوم ابتدایی در پایه اول ابتدایی و دیگر پایه ها مدادهای رنگی، ذره بین، یک قيچي کوچک و....را شامل می‌شوند.

از دیگر راهکار های آموزش علوم اول دبستان به روش ساده میتوان به موارد زیر پرداخت:

فعالیت‌ها و تکالیف را به ویژه در ابتدای سال تحصیلی، تا حد امکان کوتاه، ساختار یافته و متناسب با علایق دانش‌آموزان در این سن طراحی کنید.

دانش‌آموزان در این سن به بازی و فعالیت ‌های فیزیکی، شعر و موسیقی بسیار علاقمندند. بنابراین بسیاری از آموزش‌های خود را در قالب بازی، شعر و نمایش ارائه دهید.

تکالیف و فعالیت‌ها را به بخش‌های کوچکتر تقسیم کنید و اهداف یادگیری هر بخش را مشخص کنید.

مدت زمان تدریس یک موضوع را تا حد امکان کوتاه کنید و زمان‌هایی را برای استراحت، صحبت کردن و راه رفتن در کلاس برای دانش‌آموزان در نظر بگیرید.

از آنجا که دانش‌آموزان در این سن به شدت به تشویق علاقمندند، تا حد امکان سعی کنید به جای تمرکز بر نقاط ضعف، به تقویت نقاط قوت آن‌ها بپردازید.