مطلب زیر در مورد معرفی رشته کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی و شرایط تحصیل در این رشته می باشد.
معرفی رشته کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی
به طور کلی کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی کاربرد مفاهیم و تکنیک های فیزیک در پزشکی می باشد. از آنجایی که شروع این رشته با کشف مواد پرتوزای یونیزان بوده است تعریف قبلی این رشته کاربرد پرتوهای یونیزان در پزشکی بوده است اما امروزه کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی به صورت بسیار گسترش پیدا کرده و طبق تعریف انجمن فیزیک پزشکی آمریکا به چهار فیلد کلینیکی زیر تقسیم می شود:
- فیزیک پزشکی درمانی
- فیزیک پزشکی تشخیصی
- فیزیک پزشکی هسته ای
- فیزیک بهداشت
دروس موجود در انتخاب رشته کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی
دروس تخصصی کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی اجباری شامل:
اصول آشکارسازی و دزیمتری پرتوها، سیستم های تخصصی تصویربرداری با اشعه ایکس، مبانی رادیوبیولوژی، حفاظت در برابر پرتوهای یونیزان در مراکز پرتوپزشکی، فیزیک پزشکی هسته ای، فیزیک رادیوتراپی، روش تصویربرداری با MR، لیزر و کاربرد های آن در پزشکی، زبان انگلیسی تخصصی، سمینار و پایان نامه.
دروس تخصصی اختیاری کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی شامل:
پرتوهای غیریون ساز و حفاظت در برابر آنها، آنکولوژی پرتوی، پایش محیط و دفع پسماندهای پرتوزا، کنترل کیفی سیستم های رادیولوژی، الکتریسیته و مغناطیس و کاربردهای آن در پزشکی، نور و فیزیک دیدگانی، امواج فراصوت و کاربردهای آن در پزشکی، اصول فیزیکی دستگاه های آزمایشگاهی، پردازش تصاویر دیجیتال پزشکی.
بطور کل، تمامی دروس بالا براساس گروه فیزیک پزشکی دانشگاه مربوطه تعیین می شود با توجه به اساتید آن گروه.
دروس پیش نیاز هم وجود دارد که بسته به رشته ی دوره ی کارشناسی برای داوطلب در نظر گرفته می شود. همانند درس ریاضات، فیزیک رادیولوژی تشخیصی و ...
معمولا دروس دزیمتری، رادیوتراپی، پزشکی هسته ای، فراصوت پزشکی و کنترل کیفی سیستم های رادیولوژی با توجه به امکانات و مراکز زیر نظر دانشگاه دارای واحد عملی می باشند.
شرایط ثبت نام کارشناسی ارشد وزارت بهداشت
بازار کار رشته کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی بعد از مقطع ارشد در رشته های ارشد پزشکی
باتوجه به گستردگی رشته فیزیک پزشکی توانمندی تخصصی فرد در پایان دوره کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی تا حد زیادی به موضوع پایان نامه بستگی دارد. برای مثال فردی که پایان نامه با موضوع پزشکی هسته ای دارد عمدتا در این حوزه می تواند فعالیت داشته باشد.
بازار کار این رشته به توانمندی فرد پس از فارغ التحصیلی از کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی بستگی دارد. در طی این دوره باید فرد در یکی از حوزه های مربوط به این رشته توانمند باشد. بطور کل فارغ التحصیل کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی می تواند در مراکز زیر مشغول بکار گردد:
مراکز پزشکی هسته ای به عنوان فیزیست پزشکی هسته ای فعالیت داشته باشد که وظیفه او کنترل کیفی دستگاه ها که بصورت روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه انجام می گیرد. دزیمتری، بهینه سازی پرتوکل های تصویربرداری و... می باشد.
مراکز پرتودرمانی به عنوان فیزیست پرتودرمانی مشغول به کار شود که عمده وظایف او مشارکت در طراحی درمان بیمارانی که قرار است پرتودرمانی شوند، بهینه سازی پلن های درمانی، کنترل کیفی و دزیمتری دستگاه های پرتودرمانی می باشد.
مراکز تصویربرداری پزشکی شامل سی تی اسکن و MRI بعنوان فیزیست تصویربرداری پزشکی که عمده وظایف او شامل بهینه سازی پرتوکل های تصویربرداری می باشد.
در مراکز تحقیقات به عنوان محقق می تواند فعالیت داشته باشد.
همچنین در شرکت های دانش بنیان و تجهیزات پزشکی مرتبط با رشته مورد نظر می تواند مشغول به کار گردد.
پایان نامه کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی در چه حوزه هایی است و چه پایان نامه هایی در مقطع ارشد این رشته موفق تر خواهند بود؟
موضوع پایان نامه تا حد زیادی به علاقه فرد و اساتید گروه وابسته است. موضوعات شامل مباحث پردازش تصاویر پزشکی عمدتا با نرم افزار متلب، شبیه سازی با نرم افزار کامسول و کد های مونت کارلو، حفاظت و دزیمتری، رادیوبیولوژی، تصویربرداری پزشکی، فیزیک دیدگانی و لیزر، فراصوت در تشخیص و درمان، پرتودرمانی، پزشکی هسته ای، کاربرد نانوذرات در رادیوبیولوژی، تصویربرداری پزشکی و پرتودرمانی می باشد. تمامی موضوعات گفته شده می تواند منجر به تولید محصول شود که قابلیت ثبت اختراع هم می تواند داشته باشد. موفقیت در اتمام پایان نامه به بهترین صورت ممکن به تلاش فرد بستگی دارد و همه موضوعات امروزه از مباحث داغ دنیای فیزیک پزشکی می باشند.
کسانی که می خواهند برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری در این رشته به خارج از کشور بروند باید چه کارهایی را انجام دهند؟ چه دانشگاههایی مناسب است؟ چه کشورهایی بهتر است؟
برای ادامه تحصیل در خارج از کشور ابتدا باید زبان انگلیسی با نمره آیلتس بالا داشت. ادامه تحصیل می تواند در مقطع ارشد یا دکتری در خارج از کشور صورت بگیرد. اعلام نیاز می تواند از سوی دانشگاه پذیرنده صورت گیرد یا ممکن است فرد رزومه خود را برای استاد مورد نظر در دانشگاه خارج از کشور بفرستد و در صورت تایید می تواند کارهای رفتن به خارج را انجام دهد. بعضی دانشگاه ها بصورت بورسیه دانشجو می پذیرند و بعضیا بدین صورت دانشجو جذب نمی کنند. انتخاب دانشگاه یا استاد به فیلد تحقیقاتی شما وابسته است. بعضاً استادی در خارج از کشور برای انجام پروژه تحقیقاتی گرنت دارد و برای انجام آن درخواست دانشجو می دهد. هم چنین در دوره دکتری برای فرصت مطالعاتی هم می توان به خارج از کشور رفت. مهم ترین دانشگاه هایی که فیزیک پزشکی دارند در جدول زیر قرار دارند:
Top Medical Physics Schools
College/University | Location |
Columbia university | New York, NY |
Duke university | Durham, NC |
University of Chicago | IL |
Vanderbilt University | Nashville, TN |
University of Pennsylvania | Philadelphia, PA |
SUNY University at Buffalo | Buffalo, NY |
Georgia Institute of Technology | Atlanta, GA |
Louisiana State University | Baton Rouge, LA |
San Diego State University | San Diego, CA |
University of Minnesota - Twin Cities | Minneapolis, MN |
Virginia Commonwealth University | Richmond, VA |
Indiana University Purdue University | Indianapolis, IN |
University of New Mexico | Albuquerque, NM |
با چه درصدهایی می توان در کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی و در چه دانشگاههایی قبول شد؟ نمونه کارنامه های کنکور ارشد چه چیزی را نشان می دهند.؟
دروس اصلی کنکور کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی فیزیک عمومی، ریاضی و فیزیک هسته ای و اتمی هست که داشتن درصد بالا دراین دروس تضمین کننده رتبه خوب می باشد. هم چنین میزان درصد دروس به درصد های داوطلبان در آن سال بستگی دارد.
فیزیک عمومی | فیزیک هسته ای و اتمی | ریاضی | اناتومی و فیزیولوژی | زبان | سال کنکور و رتبه |
80% | 70% | 60% | 45% | 10% | سال 94 رتبه 9 |
92% | 62% | 53% | 0 | 0 | سال 96 رتبه 15 |
62% | 96% | 50% | 0 | 2.5% | سال 92 رتبه 17 |
61% | 85.5% | 62% | 20% | 2.5% | سال 92 رتبه 10 |
دانشگاه های پذیرنده کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی شامل دانشگاه های علوم پزشکی تهران، ایران، شهید بهشتی، مشهد، تبریز، ارومیه، سمنان، کاشان، کرمانشاه، یزد، شیراز، اصفهان، اهواز، تربیت مدرس می باشند. عمدتاً رتبه های برتر علاقه به تحصیل در دانشگاه های علوم پزشکی که در شهر تهران هستند، دارند. البته بعضی دانشگاهی را انتخاب می کنند که نزدیک محل سکونت آنان باشد.
حوزه فعالیت پژوهشی اساتید در دانشگاه ها در کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی
تقریبا همه گروه های فیزیک پزشکی دارای اساتید برجسته می باشد چه دانشگاه های شهرستان و چه دانشگاه های پایتخت. در اینجا دو دانشگاه علوم پزشکی تهران و ایران توضیح داده می شوند. در دانشگاه تهران عمدتاً اساتیدی حضور دارند که در مباحث تصویربرداری پزشکی مانند MRI، CT scan، فراصوت پزشکی، پزشکی هسته ای توانمند هستند.
گروه فیزیک پزشکی دانشگاه تهران را می توان یک گروه فناور محور نامید. دانشگاه ایران در مباحث پرتودرمانی و استفاده از نانوذرات در تشخیص و درمان بیماری ها پیشگام می باشد. همچنین در سایر دانشگاهها اساتیدی به روز حضور دارند که در زمینه های دزیمتری، فراصوت پزشکی، رادیوتراپی، استفاده از نانوذرات در تشخیص و درمان بیماری ها، پزشکی هسته ای، پردازش تصاویر و... فعالیت می کنند.
کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی در دانشگاه آزاد:
تا قبل از سال 91 آزمون ارشد پزشکی دانشگاه آزاد و آزمون کارشناسی ارشد وزارت بهداشت به صورت جداگانه برگزار می شد اما از سال مذکور به بعد با توافق صورت گرفته بین دانشگاه آزاد اسلامی و وزارت بهداشت متقاضیان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد هم از طریق آزمون برگزار شده از سوی وزارت بهداشت اقدام می کنند و دیگر آزمون جداگانه ای برای دانشگاه آزاد برگزار نمی شود.
از این رو متقاضیان شرکت در کنکور ارشد پزشکی دانشگاه آزاد می توانند بعد از اعلام نتایج ، از لیست دانشگاه های آزاد اضافه شده به دفترچه ، دانشگاه مقصد خود را انتخاب کنند. نکته قابل توجه این است که مدرک صادر شده از سمت دانشگاه آزاد می باشد و ارتباطی با وزارت بهداشت نداشته و علاوه بر آن طرح نیروی انسانی دارای فارغ التحصیلان دارای طرح نیروی انسانی اجباری همچنان شامل قوانین وزارت بهداشت می باشد.
در حال حاضر رشته های محدودی در کارشناسی ارشد پزشکی دانشگاه آزاد پذیرش دارند که آن رشته ها شامل کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی دانشگاه آزاد نمی باشد. اما در سال های اخیر رشته های متعددی به کارشناسی ارشد آزاد پزشکی اضافه شده که امید می رود در سال های آتی رشته ارشد فیزیک پزشکی دانشگاه آزاد نیز به رشته های ارشد پزشکی دانشگاه آزاد افزوده شود.
کارشناسی ارشد بدون کنکور فیزیک پزشکی
ورود به همه رشته های کارشناسی ارشد پزشکی و همچنین کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی در وزارت بهداشت از طریق کنکور وزارت بهداشت می باشد اما در این بین افراد برتر شامل سهمیه استعداد های درخشان می توانند بدون گذراندن کنکور ارشد فیزیک پزشکی و تنها از طریق ثبت نام در این رشته پذیرفته شوند.
نکته مهم این است که همه افراد متقاضی استفاده از سهمیه استعداد درخشان در رشته ارشد فیزیک پزشکی حتما باید در کنکور ارشد پزشکی ثبت نام کنند و کارت ورود به جلسه دریافت کنند ، این افراد می توانند به اختیار در جلسه کنکور حاضر شوند و یا نشوند اما بعد از اعلام نتایج باید همزمان با سایر شرکت کنندگان اقدام به انتخاب رشته نمایند.
همزمان با نتایج اصلی کنکور نتایج استفاده از سهمیه استعداد درخشان نیز اعلام می شود. البته باید عنوان کرد که همه دانشگاه های علوم پزشکی دارای سهیمه استعداد درخشان نمی باشند و برخی از دانشگاه ها یک یا نهایت 2 نفر از ظرفیت خود را به پذیرش دانشجویان استعداد درخشان اختصاص می دهند. و شرایط دقیق پذیرش هر دانشگاه هم متفاوت از دانشگاه دیگر می باشد.
نکته قابل ذکر دیگر این است که داوطلبان کارشناسی ارشد بدون کنکور فقط می توانند وارد رشته هم نام رشته تحصیلی مقطع قبلی خود شوند، یعنی دانشجویان کارشناسی فیزیک پزشکی می توانند وارد کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی شوند! در غیر این صورت و وجود نداشتن رشته هم نام سهمیه 10% بدون آزمون داوطلب حذف و تبدیل به 20% سهیمه با آزمون می شود که در این صورت داوطلب حتما باید 90 % نمره آخرین فرد پذیرفته شده را کسب نماید.
داوطلبان هر ساله باید برای اطلاع از شرایط دقیق استفاده از سهمیه استعداد درخشان در رشته ارشد فیزیک پزشکی به دفترچه شرکت در آزمون وزارت بهداشت مراجعه نمایید زیرا هر ساله آیین نامه مربوط به سهمیه استعداد درخشان دچار تغییرات متعدد می شود.
ظرفیت کارشناسی ارشد رشته فیزیک پزشکی:
هر ساله ظرفیت رشته کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی در دفترچه راهنمای ارشد پزشکی دچار تغییر می شود و این تغییر به علت آن است که برخی دانشگاه ها برای این رشته تحصیلی همه ساله پذیرش دانشجو ندارند و ممکن است این پذیرش یک سال در میان و یا دو سال در میان باشد و از طرف دیگر ممکن است دانشگاه ها و موسسات جدیدی نیز شروع به پذیرش کنند و از این رو می توان گفت که برای اطلاع دقیق از ظرفیت پذیرش رشته کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی باید حتما به دفترچه انتخاب رشته همان سال ارجاع کرد.
همان طور که در جدول زیر مشاهده می نمایید ظرفیت پذیرش کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی همراه با دوره شهریه پرداز میزان مناسبی برای یک رقابت خوب محسوب می شود و با برنامه ریزی دقیق و استفاده از تجربیات قبولی های سال های قبل و از همه مهم تر تلاش مناسب می توان امیدوار بود که با کسب رتبه مناسب در یک دانشگاه خوب قبول شد.
آخرین ظرفیت پذیرش رشته فیزیک پزشکی به شرح زیر می باشد:
دانشگاه | دولتی | دوره شهریه پرداز | جمع کل |
ارومیه | 6 | 3 | 9 |
اصفهان | 5 | 4 | 9 |
ایران | 7 | 0 | 7 |
تبریز | 6 | 0 | 6 |
تهران | 6 | 3 | 9 |
دانشگاه تربیت مدرس | 6 | 3 | 9 |
سمنان | 5 | 3 | 8 |
شهید بهشتی | 4 | 3 | 7 |
شیراز | 4 | 3 | 7 |
کاشان | 4 | 0 | 4 |
کرمانشاه | 4 | 0 | 4 |
مشهد | 5 | 3 | 8 |
یزد | 5 | 4 | 9 |
جمع کل | 68 | 29 | 97 |
منبع:
حامد غفاری
کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی
فیلد تحقیقاتی پرتودرمانی