مراحل تحصیل رشته پزشکی در ایران شامل 4 دوره علوم پایه، فیزیوپاتولوژی، کارآموزی بالینی و کارورزی بالینی میباشد که گذراندن تمامی مراحل تحصیل رشته پزشکی حدود 7 سال زمان میبرد. البته برای گرفتن تخصص در رشته های شاخه پزشکی 2 تا 3 سال دیگر زمان لازم است. از آنجایی که قبولی در رشته پزشکی، یکی از بزرگترین رویا های دانش آموزان تجربی میباشد، مرکز آکادمی آریانا به بررسی شرایط تحصیل رشته پزشکی در ایران و دوره های مختلف این رشته پرداخته است.
پزشکی در ایران چند سال است؟
علم پزشکی ابتدا در مصر باستان پدید آمد. اطلاعات پزشکی در پاپیروس ادوین اسمیت یافت شده که متعلق به ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد است. بسیاری از منابع بقراط را پدر علم پزشکی می دانند زیرا او پایه های رویکرد منطقی به پزشکی را ایجاد کرد.
تاریخچه آموزش پزشکی در ایران به زمان تاسیس دارالفنون در سال ۱۲۳۰ خورشیدی باز می گردد. رشته پزشکی یکی از اولین رشته های این موسسه بود. از سال ۱۳۰۷ آموزش پزشکی گسترش پیدا کرد و به دوره های آموزش علوم پایه و بالینی تقسیم شد. این مدرسه در نهایت در سال ۱۳۱۳ با تاسیس دانشکده پزشکی دانشگاه تهران در آن ادغام شد و به ترتیب دانشگاه های دیگری جهت تدریس علوم پزشکی تاسیس شدند.
پس از آن دانشگاه های آزاد و غیر انتفاعی روی کار آمدند که در برخی واحد های خود به آموزش رشته های علوم پزشکی می پردازند. آموزش پزشکی در ایران زیر نظر وزارت بهداشت و درمان انجام میشود.
هدف از کسب دانش در رشته پزشکی حفظ و ارتقا سلامتی، درمان بیماری ها و بازتوانی آسیب دیدگان است. این اهداف با شناخت بیماری ها، تشخیص، درمان و پیشگیری از بروز آنها انجام میشود. رشته پزشکی جزو دانش های کاربردی است و رشته پزشکی عمومی مقدمه انواع تخصص هاست.
برنامه پزشکی عمومی در ایران
برنامه پزشکی عمومی در ایران شامل چندین مرحله است که در تمامی دانشگاه های علوم پزشکی کشور به یک شکل اجرا می شود. دوره پزشکی عمومی در ایران ۷ سال طول میکشد.
دوره علوم پایه
از جمله اولین مراحل آموزش پزشکی در ایران، مرحله علوم پایه بوده و مدت آن دو سال است. در این مرحله، دانشجویان بخش اول درس های عمومی و درس های پایه را می گذرانند. هدف از برگزاری این دوره، آموزش ساختمان بدن انسان و اعمال فیزیولوژیک و نقش آن در سلامت انسان و همچنین شناخت عوامل بیولوژیک بیماری زا و شیوه های دفاعی بدن در برابر آنها و اصول آسیب های بدن انسان و آشنا سازی دانشجویان با اصول مسائل بهداشتی میباشد. دانشجویان ملزم به گذراندن 20 واحد درسی در هر نیمسال تحصیلی هستند و حداکثر زمان مجاز برای گذراندن این مرحله ۳ سال است. در پایان این مرحله امتحان جامع علوم پایه برگزار میشود و قبولی در این امتحان شرط ورود به مرحله بعدی است. هر دانشجو حداکثر دوبار می تواند در این آزمون شرکت کند.
درس بافت شناسی علوم پایه پزشکی
فیزیوپاتولوژی
در این مرحله دانشجو پس از این که با آموختن درس های فیزیولوژی به چگونگی عملکرد طبیعی سازمان بدن پی برد و در درس پاتولوژی وضعیت واکنش های بدن در بیماری و تغییرهای بافت ها را در هنگام ورود عوامل مضر به خوبی فرا گرفت، به مرحله ای می رسد که اکنون باید بتواند با تلفیق این دو مرحله، واکنش های بدن را در هنگام یک بیماری از زمان شروع تا انتهای آن دنبال کند. در نهایت دانشجو نشانه های بیماری ها و تشخیص و درمان آنها را یاد می گیرد. در این دوره از رشته پزشکی دانشجو، فارماکولوژی را به صورت مروری کلی بر دسته های دارویی و چگونگی اثر داروها، می گذراند. طول این دوره ۶ ماه است.
کارآموزی بالینی
دوره سوم شامل دو مجموعه درس های نظری و کار عملی است. در برنامه عملی، دانشجو در بالین بیمار با نشانه های بیماری به صورت مستقیم آشنا می شود و با صحبت با بیمار و به دست آوردن شرح حال بیمار، نوع آن بیماری را تشخیص داده و اقدامات درمانی را شروع می کند. اقدام های برنامه عملی در دوره کارآموزی شامل کنفرانس های صبحگاهی در مورد بیماران بستری، صحبت در بالین توسط استاد مربوط و یادگیری معاینه ها و گرفتن شرح حال، انجام کارهای تشخیصی و تا حدودی نسخه نویسی است. تدریس دروس نظری بعد از ظهرها انجام می شود و صبح ها به کار در بیمارستان و برنامه های آن اختصاص دارد. گذراندن این دوره حداقل ۲۰ ماه و حداکثر ۲۷ ماه است.
کارورزی بالینی
این مرحله دوره انترنی نامیده می شود که در واقع نقطه عطف آموزش بالینی دانشجویان رشته پزشکی است. کارورز در تمام بخش های بیمارستانی، به طور مستقل در مواجهه با بیماران قرار میگیرد و با به کار بستن عملی تمام آموخته ها، به طور مستقیم با بیماران در تماس است و با انجام معاینه های بالینی و دستور آزمایشهای پاراکلینیک، به تشخیص بیماری رسیده و به درمان آن بپردازد. این فعالیت ها زیر نظر استادان و دستیاران مربوط صورت می گیرد. طول این دوره ۱۸ ماه است.
طرح اجباری مناطق محروم رشته پزشکی
فارغ التحصیلان رشته پزشکی موظف به گذراندن طرح دو ساله هستند و بعد از فراغت از تحصیل، می بایست به مدت 2 سال در مناطق محروم به طبابت و خدمت به مردم بپردازند. در دوره های بالاتر نظیر تخصص نیز طرح دو ساله وجود دارد. همچنین پسران نیز موظف به گذراندن خدمت سربازی هستند.
برنامه پزشکی تخصصی در ایران
دانشجویان جهت تحصیل در یکی از رشته های تخصصی پزشکی پس از گذراندن دو تا سه سال دیگر بعنوان فوق تخصص آن رشته شناخته می شوند. سایر دوره های آموزشی برای پزشکان متخصص که طول دوره آنها کمتر از دو سال است، دوره های فلوشیپی یا تکمیلی تخصص گفته میشوند و این دوره ها منجر به اخذ مدرک نشده و به عنوان فوق تخصص تلقی نمیشود.