این مطلب درباره دوره تکنسین داروخانه و معرفی این دوره می باشد.

دوره تکنسین داروخانه

دوره تکنسین داروخانه

نسخه پیچ، دارویار، دستیار داروساز، تکنسین دارویی، پراتیک یا کارمند داروخانه، شخصی است که تحت نظارت مستقیم یک دکتر داروساز اقدام به نسخه پیچی در داروخانه می‌کند. برخی از آنها به صورت تجربی و برخی با گذراندن دوره‌های آموزشی وارد این شغل می‌شوند.

از جمله وظایف تکنسین‌های دارویی می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• خواندن نسخه و جمع آوری اقلام دارویی تجویز شده
• حضو فعال و مستمر در محل کار براساس برنامه ابلاغی
• قیمت زنی دستی یا ثبت الکترونیکی نسخه
• حفظ نظافت و نظم چیدمان اصولی و علمی‌داروها
• کنترل تاریخ انقضای داروهای قفسه تحت مسئولیت
• ثبت موجودی و کمبود داروها
• برقراری ارتباط محترمانه و موثر با بیمار و مراجعین
• استفاده از روپوش با نصب پلاك مشخصات

تکنسین دارویی به عنوان دستیار داروساز در چرخه درمان مسئول این است که تحت نظر داروساز اطمینان حاصل کند که اولاً داروی درست تحویل بیمار می‌شود و ثانیاً بیمار آن دارو را درست مصرف می‌کند. لذا نقش تکنسین دارویی در داروخانه نه تشخیص بیماری نه تجویز دارو بلکه کمک به داروساز برای تحویل داروی درست به بیمار و مصرف صحیح آن خواهد بود.

تکنسین دارویی داروخانه برای انجام وظایف اصلی خود یعنی خواندن نسخه و ارائه داروی صحیح لازم است از هر دارو چند نکته را بداند. براساس دلایل منطقی ذکر شده در زنجیره دارو درمانی مشخص شد که تکنسین دارویی نیازی به دانستن نحوه تشخیص بیماری، نحوه تجویز دارو، عوارض جانبی، تداخلات دارویی، منع و احتیاط مصرف داروها و .... ندارد.

بلکه باید با دانستن نام ژنریک، نام تجاری، اشکال دارویی و کاربردهای درمانی داروها، اقدام به نسخه پیچی صحیح و ارائه داروی درست به بیمار کند. البته دانستن توصیه‌ها و نکات مصرف هر دارو هم ممکن است بتواند به نقش آفرینی بهتر تکنسین دارویی کمک کند.

دکتر علیرضا رستمی به عنوان مدرس برتر این رشته  سرفصل های دوره تکنسین دارویی را به شرح ذیل تقسیم بندی کرده اند:

 سرفصل های دوره تکنسین داروخانه

1. معرفی دوره
   • طرح درس و قوانین دوره
   • جایگاه علمی درس، روش مطالعه و ارزشیابی
2. مقدمات دوره
   • جایگاه شغل و شرح وظایف تکنسین دارویی
   • تعاریف اصلی و قوانین و مقررات دارویی
   • اصول اخلاقی و حرفه‌ای، نظام آراستگی سازمان
3. مقدمات داروشناسی و نسخه خوانی
   • مفاهیم داروشناسی
   • سرنوشت دارو در بدن
   • اشکال دارویی
   • بسته بندی داروها
   • اصول مصرف دارو
   • اصول نسخه خوانی، نسخه پیچی و بسته بندی مجدد

معرفی گروههای دارویی در دوره تکنسین داروخانه

1. داروهای سیستم مغز، اعصاب و روان (آرام بخش و خواب آور، ضد افسردگی، ضد میگرن، ضد جنون، ضد صرع، ضد آلزایمر، ضد بیش فعالی، ضد پارکینسون، بیهوش کننده های عمومی، بی حس کننده های موضعی)
2. داروهای سیستم قلب، عروق و خون (ضد فشار خون، ضد اختلالات عروقی، ضد آنژین صدری، ضد نارسایی احتقانی، ضد آریتمی، ضد چربی خون، ضد قند خون، ضد انعقاد خون، ضد آنمی)
3. داروهای سیستم تنفسی (آنتی هیستامین ها، ضد آسم و تنگی نفس، ضد سرفه و سرماخوردگی)
4. داروهای سیستم گوارش (ضد اسید معده، محافظ مخاط، آنتی کولینرژیک گوارشی، ضد تهوع و استفراغ، مسهل و ملین، ضد اسهال، ضد التهاب گوارشی، ضد نفخ)
5. آنتی بیوتیک ها (ضد باکتری، ضد ویروس، ضد قارچ، ضد انگل)
6. داروهای ضد درد و التهاب ، مسکن و مخدر (کورتون، انسید، استامینوفن و ترکیبات آن، مخدر)
7. داروهای سیستم هورمونی (غدد‌ هیپوفیز و هیپوتالاموس، غده تیروئید، غدد جنسی، پیشگیری از بارداری)
8. داروهای سیستم استخوانی، عضلات و مفاصل (ضد پوکی استخوان، ضد اسپاسم عضلات، ضد نقرس، موثر بر مفاصل)
9. داروهای ضد سرطان
10. داروهای سیستم ایمنی (تعدیل کننده های ایمنی، واکسن ها)
11. داروهای سیستم ادراری تناسلی (ضد سوزش و تکرر ادرار، موثر بر رحم، ضد ناتوانی جنسی)
12. داروهای حاجب
13. مکمل ها و ویتامین ها
14. داروهای ترکیبی
15. داروهای گیاهی

قبل از اینکه جزئیات مربوط به برگزاری دوره تکنسین داروخانه و مطالب مربوط به هزینه دوره و روز و ساعت برگزاری کلاس را مشاهده کنید حتما ادامه مقاله را در مورد دوره تکنسین داروخانه مطالعه نمایید.

کلیک نمایید

جزئیات برگزاری دوره شامل طول دوره و ساعت برگزاری و هزینه دوره 

اصول نسخه پیچی و نسخه خوانی در دوره تکنسین داروخانه

نسخه یک توصیه کتبی دارویی است که توسط پزشک، دندانپزشک و ... داده شده است. در هر نسخه باید نام داروی مشخص، دوزاژ، نام بیمار و زمان مراجعه به پزشک به روشنی بیان شده باشد. پس از ارائه نسخه به داروخانه باید دقت نمود که این عوامل در نسخه موجود باشد و بعد از آن روند تحویل داروی تجویزی به صورت سیستماتیک انجام می شوند. این روند شامل هفت مرحله است:

1. دریافت نسخه (پذیرش)
2. خواندن نسخه و تفسیر آن
3. آماده نمودن داروهای نسخه
4. ثبت داروی تحویلی در برنامه کامپیوتری
5. الصاق برچسب (نوشتن دستورات لازم)
6. تحویل دارو به بیمار
7. ارائه توصیه و دستورالعملهای خاص در رابطه با دارو و اطمینان از دریافت صحیح بیمار

محیط نسخه پیچی با توجه به آنکه داروها مصرف داخلی دارند، باید در محبط نسخه پیچی یکسری اصول را رعایت نمود تا دارو فاقد هر نوع آلودگی بوده و به بهترین شکل ممکن به دست بیمار رسیده و امکان نگهداری آن برای بیمار قراهم باشد. لازم به ذکر است که لفظ محيط در اینجا کلیه افراد، محیط فیزیکی، قفسه بندی، انبار دارویی و لوازم بسته بندی دارو را شامل می شود.

افرادی که نسخه پیچی می کنند بایستی خود تمیز بوده، بهداشت فردی را رعایت نموده و لباس تمیز (روپوش سفید ) بپوشند. محیط فیزیکی باید عاری از هرگونه گرد و غبار بوده و در ضمن به صورتی طراحی شده باشد که مسئول فنی دسترسی لازم را جهت ارائه توصیه های مورد نظر داشته باشد.

در دوره تکنسین داروخانه منظور از نسخه پیچ Dispenser دکتر داروساز و یا تکنسین دارویی است که تحصیلات و دانش متناسب با کار محوله خود را دارد. البته در هر داروخانه از پرسنل کمکی هم استفاده می شود. این پرسنل باید یک دوره آموزش عملی کوتاه مدت را دریافت کرده و تنها پروتکل های مکتوب ارائه شده را اجرا کنند.

اما از آنجایی که نسخه پیجی در نگاه اول یک کار ساده به نظر می آید. این امر اغلب به کسانی محول می شود که این کار را بدون هیچ آموزش و بدون هیچ نظارتی انجام می دهند.

یک تکنسین داروخانه علاوه بر خواندن، نوشتن و شمردن باید دارای خصوصیات و مهارتهای زیر نیز باشد.

• داشتن اطلاعات کلی در مورد اقلام دارویی ( موارد معمول مصرف. دور از معمول تجویزه روش صحیح مصرف شایعترین عوارض جانبی دارو، مهمترین تداخلات دارو با سایر داروها و با غذا، شرایط نگهداری و...) 
• دارا بودن دانش ریاضی و قدرت محاسبه 
• توانایی بر ارزیابی کیفیت داروها
• التزام به پاکیزگی، دقت و صداقت 
• توانایی برقراری ارتباط با بیمار

در دوره تکنسین داروخانه تعیین سطح آموزشی، بر اساس تعداد و نوع اقلام دارویی که توسط نسخه پیچ ارائه می گردد منذیر خواهد بود. بنابراین فرد نسخه پیچ باید بر پایه اطلاعات قبلی خود، دوره آموزشی لازم را طی کند. در ضمن علیرغم گذراندن دوره های نظری و عملی توصیه اکید میشود که نسخه پیچ تنها در صورتی می تواند در داروخانه فعالیت کند که تحت نظارت دکتر داروساز مربوطه باشند.

آشنایی با مفاهیم داروئی در دوره تکنسین داروخانه

مصرف دارو به مقدار زیاد ممکن است باعث بروز مشکلات و عوارض زیادی شود و مصرف ناکافی دارو نیز سبب اختلال در انجام وظایف آن می گردد. همیشه به دقت، همان مقدار تجویز شده را مصرف کنید.مواردی که حائز اهمیت است شامل:

• تداخل دارو و غذا،
• برنامه زمانی نادرست،
• مصرف اشتباهی دارو،
• مصرف چند دارو باهم،
• پیشگیری از تداخل های دارویی،
• رابطه مصرف دارو با سن.

سرفصل هایی که در مورد یک دارو در دوره تکنسین داروخانه در نظر گرفته می شود شامل موارد زیر است:

• خاصیت درمانی
• مکانیسم اثر
• فارماکوکینتیک
• موارد استعمال
• متابولیسم
• جذب
• دفع
• مقدار مصرف
• حساسیت متقابل
• موارد منع مصرف
• عوارض جانبی
• احتیاطات
• مصرف در بارداری

داروشناسی در تکنسین داورخانه چگونه است؟

در بخش فارماکولوژی شما با دسته بندی داروها آشنائی پیدا خواهید کرد. این دسته بندی نمونه ای است که در اکثر داروخانه ها، قفسه های داروئی را بر اساس آن مرتب می کنند.

در این دسته بندی گاهی داروها بر اساس شکل داروئی تقسیم بندی شده اند و گاهی بر اساس تأثیر درمانی آنها. با آشنایی با این دسته بندی شما خواهید دانست که هر داروئی را در چه قفسه ای می توانید بیابید. پس کلید افزایش سرعت عملتان در حین نسخه پیچی دانستن این موضوع خواهد بود که هر داروئی به چه دسته ای متعلق می باشد. 

دوره های مرتبط با داروسازی:

رشته داروسازی

دکتری تخصصی داروسازی

آزمون ارزشیابی داروسازی

شناخت داروهای خارجی در دوره تکنسین داورخانه

قسمت مهمی از قفسه های داروخانه های امروزی، بخصوص در شهرهای بزرگ که مرکز تجمع متخصصین علوم پزشکی می باشند؛ به فروش داروهای وارداتی تعلق دارد.

پیشینه ورود این داروها پس از انقلاب به سالهای پس از اتمام جنگ برمی گردد. پس از این سالها به برخی از شرکتهای واردکننده اجازه داده شد تا اقلام مورد تایید و اعلامی توسط وزارت بهداشت را از کشورهای معتبر وارد کرده و در اختیار بیماران قرار دهند.

نکته مهم در دوره تکنسین داروخانه درباره این داروها آن است که با ورود گروهی از آنها به بازار دارویی کشور؛ دست پزشکان برای تجویز داروهای موثر در درمان، که در عدم وجود آنها شکست درمانی به وفور دیده می شده است؛ بازتر شد.

به عنوان مثال در برخی بیماریها از جمله بیماریهای چشمی و ارتوپدی تا قبل از ورود این داروها، مواد موثری برای درمان یافت نمی شد و بیماران مجبور به تحمل عوارض بیماریهای خود بوده اند. با توجه به گستردگی فروش این داروها و رغبت داروخانه به عرضه آنها به عنوان منبعی برای تامین منابع مالی خود، لزوم یادگیری دستجات درمانی این داروها و آشنا شدن با کاربرد آنها بیش از پیش معلوم می گردد.

در این بخش تعدادی از پرمصرفترین داروهای کمپانی های خارجی در ایران معرفی شده است. بدیهی است اقلام دارویی بسیار بیشتر از اینها می باشد اما دانستن همین مقدار نیز کمک موثری برای نسخه پیچی خواهد بود؛ چرا که روزانه به دفعات با نسخی که حاوی این داروها می باشند رو به رو خواهید بود.

آشنایی با داروهای مکمل رژیم غذایی در دوره تکنسین داروخانه

ویتامین ها در دوره تکنسین داروخانه: ویتامین ها سبب تسهیل متابولیسم یادگرگشت ، اسیدهای آمینه، چربی ها و کربوهیدرات ها می شوند و رشد و نمو و ترمیم سلول های بدن را میسر می سازند.

برخی از ویتامین ها سبب جذب مواد غذایی در روده می شوند و بعضی نیز به عنوان کاتالیزور عمل می کنند. عمل آنها بر روی بافت های اپی تلیال و همچنین استخوان بوده و در مجموع هر کدام از آنها از بروز یک عارضه جلوگیری می کنند.

ویتامین ها را به دو دسته مهم، شامل ویتامین های محلول در آب و ویتامین های محلول در چربی تقسیم کرده اند. ویتامین E، ویتامین K، ویتامین D، ویتامین A را محلول در چربی و ویتامین C و ویتامین های گروه B را محلول در آب دانسته اند.

املاح معدنی در دوره تکنسین داروخانه: املاح معدنی شامل موارد زیر می باشد:

روی، کلسیم، منیزیوم، سدیم، پتاسیم، سلنیوم، فسفر،منگنز

آشنایی با فرآورده های آرایشی و بهداشتی در دوره تکنسین داروخانه

امروزه بازار محصولات آرایشی و بهداشتی یکی از پررونق ترین بازارهای مصرفی محسوب می شود چرا که هیچ فردی را نمی توان یافت که روزانه حداقل یکبار از یکی از این محصولات استفاده نکند، با وجود این، دست رفتن به این چنین بازار پررونقی آنقدرها آسان نمی باشد چرا که مشتریان این محصولات، بسیار حساس و مشکل پسند می باشند، به همین خاطر تنها شرکت هایی می توانند گوی رقابت را از سایرین بربایند که بتوانند محصولاتی متنوع تر، بادوام تر، مرغوب تر و تا حد امکان با قیمت مناسبتر به مشتریان خود عرضه کنند.

محصولات آرایشی به گونه ای طراحی می شوند که بتوانند چند ساعتی در روز بر روی پوست باقی بمانند و ظاهر مطلوب تری به پوست ببخشند، تا حدی عیوب پوست را بپوشانند و در یک کلام با ایجاد آمیزه ای از رنگهای مناسب، چهره مصرف کننده را جذابتر و زیباتر نشان دهند.

امروزه این محصولات برای پوستهای ظریف و حساس نیز طراحی شده اند و ادعا می شود که می توانند علاوه بر کاربرد آرایشی، جنبه بهداشتی و درمانی نیز برای فرد داشته باشند. در نگاه میکروسکوپی، پوست شامل ۳ لایه با ویژگی های متفاوت می باشد.

لایه زیرین پوست که در ارتباط با عضلات و بافت همبند میباشد، محل قرار گرفتن رگهای خونی و سیستم اعصاب مورد نیاز پوست است و امکان اتصال آن را به بدن فراهم می کند؛ به این لایه هیپودرم گفته میشود در لایه بالاتر آن که قسمت میانی پوست به حساب می آید و به آن لایه زایا یا درم گفته میشود.

اجزاء اصلی پوست که حیات آن را تضمین می کنند قرار دارند. در این لایه است که واحد پیلوسباسه (کانال مو و غده چربی) قرار دارد و محل استقرار فولیکول های مو می باشد ریشه های مو غددی نیز وجود دارند . یکی از این غدهها غده سباسه است که ترشح کننده سبوم پا چربی پوست است.

داروهای ترکیبی و جالینوسی در دوره تکنسین داروخانه

در دوره تکنسین داروخانه به کلیه داروهای دستوری تجویز شده در نسخه پزشک که به صورت مخلوط کردن چند ماده داروئی و بالک (پودر) با یک پایه مایع یا جامد (پمادی) برای درمان بیماری های پوستی تهیه می شوند، داروهای ترکیبی یا جالینوسی می گویند.

تاریخچه داروهای ساختنی به زمان های دور و در زمان های رومی و یونانی و ایرانیان باستان برمی گردد که حکمای متعددی چند قلم از عصاره های گیاهی و یا پودرهای درمانی آن زمان را مخلوط کرده و برای درمان بیماری ها به صورت مالیدنی و یا خوراکی به بیماران تجویز می کردند.

معروف ترین دانشمندانی که این قبیل داروهای دست ساز را عرضه می نمودند و یا در کتب پزشکی آن زمان نیز در دسترس می باشد، جالینوس، بقراط و ابوعلی سینا می باشند. با توجه به اهمیت این داروها و ساخت آنها در محیط داروخانه قسمتی از فضای موجود در هر داروخانه ای باید به وسایل و میز و مواد لازم برای این منظور تخصیص یابد.

آشنایی با گیاهان دارویی در دوره تکنسین داروخانه

گیاهان دارویی به گستره وسیعی از گیاهان اطلاق می شود که در درمان بیماری و یا در پیشگیری از بروز آن مورد استفاده قرار می گیرند.

طبقه بندی گیاهان دارویی در دوره تکنسین داروخانه:

• درمان سنگ صفراوی و کلیوی
• گیاهان مسهل، گیاهان مسکن
• ضد نفخ و محرک معده،
• گیاهان نرم کننده و خلط آور سینه، ضد سرفه
• گیاهان موثر بر افزایش فشار خون
• گیاهان موثر بر بیماری های پوستی
• گیاهان ضد زخم معده
• گیاهان موثر بر رفع درد دندان
• گیاهان موثر بر سوختگی های پوستی
• گیاهان موثر بر التهاب گلو
• موثر بر چربی خون
• موثر بر میگرن
• گیاهان موثر بر تقویت جنسی
• گیاهان موثر بر دردهای موضعی
• گیاهان موثر بر عفونت های دهان و دندان
• گیاهان موثر بر تقویت جسمانی
• گیاهان موثر بر سرماخوردگی
• گیاهان موثر بر دردهای قاعدگی و علائم یائسگی
• گیاهان موثر بر تهوع
• گیاهانموثر بر حافظه
• گیاهان موثر بر عفونت های قارچی
• گیاهان موثر بر اسهال
• گیاهان موثر بر پروستات
• گیاهان موثر بر افزایش شیر مادر
• گیاهان موثر بر اضطراب و تنش های عصبی و بی خوابی

تجهیزات ارتوپدی در آموزش تکنسین داروخانه

 دستگاه اسکلتی به همراه ماهیچه های بدن ما مسوول حفظ قامت و ایجاد امکان حرکت از طریق مفاصل مان می باشند. قدرت هر فرد در اعمال نیروهای عضلانی و تحمل نیروهای وارده به بدن مستقیما به توده عضلات و قدرت آن دارد. به عنوان یک اصل کلی، هرگاه مقدار این نیروها بیش از توان عضلانی مان باشد، این نیروها بر روی بافت اسکلتی و مفاصل منتقل خواهند شد. آسیبهای این سیستم به دو صورت بوجود می آیند:

1- وارد شدن نیروهای قوی در زمان کم ( یا حتی طولانی )

٢- و ورود نیروهای ضعیف اما در زمان طولانی

شکل اول این آسیب ها معمولا بطور کامل قابل احساس و درک می باشد اما در نوع دوم غالبا شخص متوجه تخریبی که از این طریق بوجود می آید، نیست. در هر حال استفاده از تجهیزاتی که ذیلا به شرح آنها خواهیم پرداخت در رفع هر دو موثر می باشند.

اما بهترین راه پیشگیری و درمان این آسیب ها در واقع پرورش بافت عضلانی و قدرتمند ساختن آن در برابر این نیروهاست. هر چقدر شدت و قدرت نیروی واردشده بیشتر باشد می تواند آسیب های شدیدتر و وسیع تری نیز ایجاد کند. شدت ضایعه معمولا با گسترده تر بودن علائم التهابی و کاهش انعطاف پذیری اندام، قابل تشخص است.

دراستفاده از تجهیزات ارتوپدی در آموزش دوره تکنسین داروخانه به دو صورت می توان همگام با افزایش شدت آسیب، توانبخشی بیشتری ایجاد کرد: اول تغییر ماهیت وسیله، مانند تبدیل جنس آن از پلی فوم به نئوپرن، و دوم تغییر ساختار آن، مانند استفاده از وسایل دیگری که در ساختمان آنها زوائد و ابزاری بکار برده شده که بیشتر از قبل میتواند موجب بی حرکتی موضع گردد.

بی حرکت کردن موضع با جلوگیری از ورود خون بیشتر و متعاقب آن ورود بیشتر از قبل اجزای سیستم ایمنی، از بروز التهابات افزون تر جلوگیری کرده و فرصت مناسبی برای ترمیم بافت میدهد. استفاده از تجهیزات ارتوپدی با در بر گرفتن بافت از بیرون، موجب گرم شدن و ماساژ دادن می گردد، که هر دو این عوامل به تسکین و افزایش کارکرد عضله یا بافت کمک خواهد کرد.

اخلاق کاری برای یک تکنسین داروخانه

داروخانه یک مرکز خصوصی یا دولتی است که در آنجا داروساز به همراه پرسنل خود خدمات دارویی و بهداشتی به مراجعه کنندگان می دهد. منظور از خدمات دارویی در دوره تکنسین داروخانه یعنی بررسی نسخه ارائه شده، تجزیه و تحلیل علمی آن و تحویل دارو و اطلاعات لازم به بیمار. در چرخه کامل درمان، بخش های متعددی اعم از پزشک، پرستار، آزمایشگاه، رادیولوژی و ... همگی به صورت مکمل در کنار داروخانه قرار دارند.

بنابراین همواره باید یا این دیدبه شغل خود نگاه کنیم که شما یکی از حلقه های لازم و ناکافی، جهت درمان بیمار نیازمند می باشید. در سمت یک تکنسین داروخانه، باید از چیزی که به مردم می دهید اطلاعات مناسب داشته باشید. راهنمای مورد اعتماد بیمار باشید و دردی از او را دوا کنید.

در واقع کار داروخانه هم مانند سایر مشاغل تامین یکی از نیازهای مشتری است. ولی چون کالای عرضه شده توسط شما با جان بیمار سرو کار دارد وظایف دیگری به عهده تان خواهد بود که در شغل دیگر چندان به چشم نمی خورد. همین مورد عامل احترام عمومی به شما و حرفه تان است. پس یکی از وظایف مهم، حفظ این شأن و احترام و داشتن لیاقت آن است. از این جهت تمام اطلاعاتی که شما به بیماران می دهید باید علمی و با منشا دقیق و صحیح باشد تا نتیجه معکوس ندهد.

منبع: تکنسین داروخانه (مقدماتی - پیشرفته)، از سری کتاب های آموزشی جهاد دانشگاهی