بازار کار رشته زمین شناسی

بازار کار رشته زمین شناسی، حوزه ای است که در زمینه پیرایش زمین، وضعیت زمین در فضا، تاریخ زمین شناسی، شکل و ابعاد زمین، مشخصات فیزیکی و شیمیایی زمین و... را مطالعه و بررسی می کند. همچنین افراد برای موفقیت در بازار کار رشته زمین شناسی باید با یک سری مهارت ها و نرم افزار های تخصصی این رشته آشنا شوند.

آشنایی با رشته زمین شناسی

رشته زمین شناسی یا ژئولوژی (Geology) از لغت یونانی Geo به معنی زمین و Logos  به معنی علم یا منطق گرفته شده است و به معنای علم مطالعه زمین است.

زمین شناسی علمی است که در مفهوم عام خود شناخت کلیه پدیده های زمین را در بر می گیرد و در آن منشا زمین، تاریخ، ساختار زمین، مواد متشکله آن، منابع طبیعی موجود در آن و تغییر و تحولاتی که در طول زمان در آن پدید آمده است، مورد بررسی قرار می گیرد.

رشته ی زمین شناسی رشته ای پایه ای و بنیادی است و دانشجویان آن درباره علل وقوع زمین لرزه ها، آتشفشان ها، شکل گیری دره ها و کوه ها، تغییرات سنگ ها کره زمین، گستردگی و تنوع سنگ های زمین، فواید سنگ ها، لایه های سنگی زمین،  منشا زمین، تاریخ و ساختمان زمین، منابع طبیعی موجود در آن، و ده ها موضوع دیگر مرتبط به زمین مطالعه می کنند.

زمین شناس به مطالعه علمی ساختار، تحولات و حرکات زمین و همچنین منابع طبیعی می پردازد. او فرآیندهای داخلی و خارجی شکل دهنده زمین در تاریخ گذشته آن را بررسی می کند. زمین شناس، از روش های تحقیق و جستجوی مختلفی مانند حفاری، نقشه برداری، لرزه نگاری، تصاویر ماهواره ای و هوایی و اندازه گیری های الکترومغناطیسی در کار خود استفاده می کند.

زمین شناسی در کشورهای مختلف دنیا بسیار مورد توجه است زیرا اقتصاد، صنایع، کشاورزی و بسیاری از موارد دیگر در هر کشوری، به نتایج کار زمین شناسان متکی است. کشور ما نیز با در اختیار داشتن‌ منابع‌ معدنی‌ بسیار غنی‌ اعم‌ از مواد سوختی‌ و ذخایر فلزی‌ و غیرفلزی‌ گران بها، و قرار گرفتن‌ بر روی‌ منطقه‌ای‌ فعال‌ از نظر زمین‌‌شناسی‌ که‌ باعث‌ وقوع‌ زلزله‌ها، تغییر ساختار زمین‌، پدیده‌ کوه‌زایی‌، تغییر پهنای‌ دریاها و خلیج‌ مجاور می‌شود و ده ها مورد دیگر، به‌ پژوهشگران‌ و متخصصان زمین‌شناسی‌ نیاز مبرم دارد که‌ در این زمینه ها به‌ مطالعه‌ و کاوش‌ بپردازند.

آینده شغلی رشته زمین شناسی

رشته زمین شناسی از جمله رشته‌های تحصیلی است که بازار کار متنوع و گسترده‌ای دارد و در همین راستا به موارد جزئی‌‌تر و مرتبط آن در پاسخ سوال قبل اشاره شد.

همچنین بازار کار در هر شرایطی به تعداد قابل قبولی زمین شناس نیاز دارد زیرا در هر پروژه عمرانی نیاز به مطالعات زمین شناسی است و اقتصاد ایران مبتنی بر نفت و گاز و معادنی بنا نهاده شده که در زمین قرار دارند و باید ابتدا آن‌ها را به روش‌های زمین شناختی کشف کرده و سپس استخراج نمود. به علاوه مطالعات منابع آب که یکی از با ارزش‌ترین منابع حیاتی در خشکسالی‌هایی اخیر به حساب می‌آیند، توسط متخصصان هیدروژئولوژی صورت می‌گیرد.

برخی از فعالیت‌های زمین‌شناسی نیاز به عملیات صحرایی چند روزه و اقامت در کمپ‌های صحرایی دارند و از این رو استخدام خانم‌ها در مشاغلی که با چنین فعالیت‌هایی سر و کار دارند اندکی به سختی صورت می‌گیرد. حقوق و دستمزد زمین شناسان با توجه به نوع کاری که انجام می‌‌دهند متفاوت است و از حقوق پایه اداره کار تا چند برابر این پایه در ماه متغیر است.

معرفی رشته زمین شناسی

رتبه قبولی زمین شناسی

رشته زمین شناسی برای چه کسانی مناسب است؟

زمین شناسان باید همیشه مشاهده دقیق داشته باشند چراکه آن ها به دنبال کشف و علت پدیده های گوناگون هستند.

معمولا زمین شناسان در محیط های باز و در دل طبیعت به فعالیت می پردازند که لازمه آن توان جسمانی بالا و روحیه کار تیمی است. علاوه بر آن آشنایی با نرم افزار های زمین شناسی و مرتبط با زمین شناسی مثل GIS، Rock Work – RS، Earth das، IRDES ، corel ، Arc و ... ضروری است و باید زمین شناسان با مبانی کامپیوتر آشنا باشند.  همچنین تسلط بر دروس فیزیک، شیمی، و ریاضی در رشته زمین شناسی اهمیت دارد.

گرایش ها و زیرشاخه های رشته زمین شناسی

رشته زمین شناسی در سطح کارشناسی ارشد و دکترا گرایش‌های متعددی دارد که در ایران ادامه تحصیل در گرایش‌هایی که در ادامه آمده‌اند امکان‌پذیر است:

گرایش هیدروژئولوژی یا زمین شناسی آب (Hydrogeology): در این علم به بررسی منشا آب‌های زیرزمینی، کیفیت و کمیت این آب‌ها و گسترش و حرکت آن‌‌ها در سفره‌های آبدار پرداخته می‌شود.

گرایش زمین شناسی مهندسی (Engineering Geology): به روش‌های مختلف محاسباتی، صحرایی، اکتشافی و مدل‌سازی، تاثیر محیط زمین‌شناسی را بر سازه‌های مهندسی یا پروژه عمرانی مشخص می‌کند و راه‌حل‌های مناسبی جهت کاهش یا برطرف کردن خطرات احتمالی ارائه می‌دهد. زمین شناسی به دو صورت بر سازه‌ها تاثیرگذار است: یکی مواد زمین‌شناسی (سنگ، خاک، و آب) و دیگری مخاطرات زمین شناسی (حرکات دامنه‌ای، زمین‌لرزه، سیل و…). زمین شناسی مهندسی به بررسی نقش سازه‌ها در تحریک و تغییر محیط زمین شناختی نیز می‌پردازد.

رسوب شناسی: در این گرایش به بررسی رسوبات سازنده محیط‌های مختلف زمین‌شناختی پرداخته می‌شود. اکتشاف نفت و گاز و تعداد زیادی از مواد معدنی با مطالعات رسوب‌شناسی ارتباط عمیقی دارند.

زمین شناسی اقتصادی: بررسی شرایط ژنز (تشکیل) مواد مختلف معدنی، بافت و ساخت مواد معدنی، پراکنش مواد معدنی و عوامل موثر بر این پراکنش، ریخت‌شناسی کانسارها، روش‌های مختلف اکتشاف کانسارها و در نهایت توجیه فنی و اقتصادی برداشت مواد معدنی از عمده کارکردهای این گرایش از زمین‌شناسی محسوب می‌شوند.

تکتونیک: این گرایش از زمین شناسی به بررسی نیروهای زمین‌ساختی ناشی از جابه‌جایی قاره‌ها و تاثیر آن بر تغییر شکل پوسته زمین و ایجاد چین‌خوردگی‌ها و گسل‌ها و عوامل پیدایش زمین‌لرزه‌ها می‌پردازد. فارغ التحصیلان این رشته در اکتشافات شرکت نفت، سازمان زمین‌شناسی، وزارت نیرو و موسسه ژئوفیزیک، مشغول به کار می‌شوند. 

زمین شناسی نفت: این گرایش از زمین‌شناسی به بررسی منشا، پیدایش و مهاجرت نفت و گاز و همچنین اکتشاف این ذخایر می‌پردازد. اکتشاف مخازن نفت و گاز از مهمترین وظایف فارغ‌التحصیلان این رشته است.

زمین شناسی زیست محیطی: یکی از گرایش‌های زمین شناسی است که تاثیر زمین بر ایمنی و سلامت انسان را مورد بررسی قرار می‌دهد. زمین‌شناسی پزشکی یکی از زیرشاخه‌های زمین شناسی زیست محیطی است و امکان ادامه تحصیل در این رشته در سایر کشورها وجود دارد. در کشورهای توسعه یافته، تقریبا هیچ پروژه‌ای بدون تایید استانداردهای زمین شناسی زیست محیطی امکان اجرا ندارد.

چینه و فسیل شناسی: بررسی توالی طبقات رسوبی در زمان‌های مختلف زمین شناسی به منظور پی بردن به تاریخ حوادث زمین و تکامل موجودات از مهمترین کارکردهای این گرایش است. بررسی فسیل‌ها به صورت نمونه‌های دستی (ماکروفسیل) و نمونه‌های میکروسکوپی (میکروفسیل) که در اکتشاف نفت از اهمیت زیادی برخوردار است، توسط فارغ التحصیلان این گرایش انجام می‌شود. 

سنگ شناسی یا پترولوژی: در این گرایش به بررسی انواع مختلف سنگ‌ها (رسوبی، آذرین و دگرگونی) پرداخته می‌شود. تعیین منشا انواع سنگ‌ها و حوادثی که در طول تاریخ زمین‌شناسی بر آن‌ها اتفاق افتاده و در نهایت منجر به تشکیل پوسته زمین شده است از عمده وظایف پترولوژیست‌ها است.

سنجش از دور و GIS زمین شناختی: جدیدترین و شاید پرطرفدارترین گرایش زمین شناسی است که با مطالعه عکس‌های ماهواره‌ای و سیستم‌های GIS و GPS به مطالعه زمین (آب‌های سطحی و زیرزمینی، فرونشست زمین، زمین لغزش‌ها، تغییرات دریاها، اکتشاف مواد معدنی و…) می‌پردازد.

وظایف زمین شناسان چیست؟

از جمله وظایف زمین شناسان در بازار کار رشته زمین شناسی عبارتند از:

• ارزیابی ایمنی و تاثیر ایجاد یک سد یا تونل در یک پروژه عمرانی
• مشخص کردن محل مناسب برای دفن زباله های هسته ای
• جستجوی منابع انرژی و معادن معدنی مانند نفت و گاز
• طراحی برنامه های اکتشاف منابع آبی جدید
• بررسی فعالیت های آتشفشانی و زمین لرزه به منظور توسعه سیستم های هشدار دهنده برای مردم نزدیک به مکان های فعال
• طراحی برنامه‌های اکتشاف منابع آبی جدید
• جستجوی منابع انرژی و معادن معدنی مانند نفت و گاز
• گسترش مرزهای دانش در حیطه زمین شناسی از طریق ادامه تحصیل در سطوح عالیه و نظریه پردازی، تحقیق و پژوهش
• مشخص کردن محل مناسب برای دفن زباله‌های هسته‌ای
• تهیه و تفسیر نقشه‌های زمین شناسی

چرا باید علوم زمین را مطالعه کرد؟

علم زمین در جهان به سرعت در حال تغییر امروزه نقشی بی نظیر و اساسی دارد. این یک مطالعه یکپارچه در مورد تاریخ ، ترکیب و ساختار زمین ، جو و اقیانوس های آن و محیط آن در فضا است.

امروز ما در دورانی زندگی می کنیم که زمین و ساکنان آن با چالش های زیادی روبرو هستند. آب و هوای ما در حال تغییر است و این تغییر ناشی از فعالیت های بشری است.

دانشمندان زمین این مشکل را تشخیص داده و نقش مهمی در تلاش برای حل آن ایفا خواهند کرد. آنها کار می کنند تا

توسعه منابع جدید انرژی که حداقل تأثیر را بر آب و هوا خواهد داشت.

یافتن منابع جدید فلزات و سایر منابع معدنی به عنوان منابع شناخته شده در حال اتمام است

تعیین نحوه افزایش جمعیت زمین و اجتناب از تهدیدهای جدی مانند فعالیت های آتشفشانی ، زلزله ، رانش زمین ، سیل و موارد دیگر.

اینها تنها تعدادی از مشکلاتی است که در آنها راه حل ها به درک عمیق از علم زمین بستگی دارد.

مهارت های لازم برای بازار کار رشته زمین شناسی

موفقیت در هیچ رشته‌ای با تلاش و پشتکار میسر نمی‌‌شود. کسب دانش تئوری در کنار تجربیات عملی، از دیگر عوامل موفقیت در هر حوزه‌ای هستند. در مجموع، مهارت‌ها و استعدادهای یک فرد، باعث پیشرفت او در شغل یا زمینه مورد نظرش می‌شود. فعالیت در رشته زمین‌شناسی، نیازمند علاقه زیاد به طبیعت است. داشتن دانش علمی، مهارت‌های فنی، استعداد در درک جزئیات و توانایی فیزیکی برای تحمل فشار کار در محیط غیر شهری، وجه تمایز بین یک زمین‌شناس خوب با دیگران است. برخی از این مهارت‌ها، جنبه نظری دارند و با مطالعه منابع جامع و مفید، به دست می‌آیند.

تسلط بر روی ابزارهای کامپیوتری تخصصی در حوزه زمین‌شناسی، موقعیت‌های شغلی و زمینه‌های پیشرفت را برای کارشناسان این حوزه فراهم می‌کنند. نرم‌افزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی نظیر ArcGIS، نرم‌افزارهای ترسیم و تحلیل داده‌های زمین‌شناسی نظیر Surfer و نرم‌افزارهای مدل‌سازی ژئوتکنیکی نظیر PLAXIS، از مهم‌ترین نرم‌افزارهای تخصصی در رشته زمین‌شناسی هستند.

برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند. به همین دلیل، برای یادگیری مهارت‌های فردی، مشاهده مجموعه فیلم‌‌های آموزش توسعه مهارت فردی فرادرس پیشنهاد می‌شود که لینک آن در زیر آورده شده است.

اپلیکیشن های لازم در بازار کار رشته زمین شناسی

اپلیکیشن های لازم در بازار کار رشته زمین شناسی عبارتند از:

Surfer

Surfer® یک بسته نرم افزاری نقشه برداری ، مدل سازی و تحلیل دو بعدی و سه بعدی برای دانشمندان و مهندسان است. موتور درون یابی پیچیده Surfer به سرعت داده های XYZ را به نقشه هایی با کیفیت انتشار تبدیل می کند. تقریباً همه جنبه های نقشه قابل تنظیم است. نقشه ها را با نمایه ها ، افسانه ها ، عناوین و برچسب ها ، خطاها و خطوط خطی یا نقشه های خارجی از هر سرویس نقشه برداری وب تقویت کنید. Surfer به طور گسترده ای توسط زمین شناسان ، ژئوفیزیکدانان ، آب شناسان ، باستان شناسان ، اقیانوس شناسان ، زیست شناسان ، مشاوران ، مهندسان و بسیاری دیگر در سراسر جهان استفاده می شود.

Geoprobe

نرم افزار Geoprobe یک راه حل تفسیر و تجسم چند جلدی سه بعدی است که برای تسریع جریانهای تفسیری از طریق چشم انداز دقیق و تجزیه و تحلیل مخزن است.

Geophysics by Seisware

ژئوفیزیک یک راه حل تفسیری لرزه ای با تمام ابزارهایی است که برای تفسیر نمایشنامه های معمولی و غیر متعارف در یک بسته جامع نیاز دارید. پروژه های بزرگ به طور کامل و مقیاس پذیر می توانند بین اعضای تیم دارایی به اشتراک گذاشته شوند. از این بهتر ، رابط کاربری ساده یادگیری را آسان می کند ، بنابراین می توان برای دستیابی به نتایج ، زمان را صرف مبارزه با نرم افزار خود کرد.

PLAXIS 2D

PLAXIS 2D یک بسته اجزای محدود قدرتمند و کاربر پسند است که برای تجزیه و تحلیل دو بعدی تغییر شکل و پایداری در مهندسی ژئوتکنیک و مکانیک سنگ در نظر گرفته شده است.

 PLAXIS در سراسر جهان توسط شرکتها و موسسات مهندسی برتر در صنعت مهندسی عمران و ژئوتکنیک استفاده می شود. برنامه های کاربردی از حفاری ها ، خاکریزها و پی ها گرفته تا تونل زنی ، معدن و ژئومکانیک مخزن. PLAXIS مجهز به طیف گسترده ای از ویژگی های پیشرفته است تا طیف متنوعی از مشکلات ژئوتکنیکی را مدل سازی کند.

زمین شناسی در حال حاضر جایگاه ویژه‌ای را در بین رشته‌های تحصیلی پیدا کرده است. کشور ایران دارای ذخایر با ارزشی از مواد معدنی و همچنین نفت و گاز است و اقتصاد ایران بر پایه این منابع بنیان‌گذاری شده است. دانش زمین‌شناسی در رابطه با کشف و استحصال این مواد بسیار چاره‌ساز و حیاتی است.

بازار کار رشته زمین شناسی در ایران

بازار کار رشته زمین شناسی بسیار متنوع و گسترده‌ای دارد. فارغ التحصیلان رشته زمین شناسی می‌تواند در وزارتخانه‌های آموزش و پرورش (دبیری دبیرستان در دروس زمین شناسی)، صنعت معدن و تجارت، نفت‌، نیرو، راه‌، جهاد کشاورزی‌، علوم تحقیقات و فناوری، مسکن و شهرسازی و همچنین‌ شرکت‌ها و مؤسساتی‌ مانند سازمان‌ زمین‌ شناسی و اکتشافات معدنی کشور‌، موسسه ژئوفیزیک، ذوب‌آهن، شرکت‌های‌ مرتبط‌ با فعالیت‌های‌ سدسازی‌، آب‌یابی‌، حفر تونل‌، راهسازی‌، اکتشافات‌ آب‌ و نفت‌ و معادن‌، بخش‌های‌ مرتبط‌ با تهیه‌ نقشه‌های‌ زمین‌ شناسی‌ و معدنی‌، آزمایشگاه‌های‌ سنگ‌ شناسی‌ و زمین‌ شناسی‌ استخدام شود.

کارشناسان و متخصصان زمین شناسی می توانند به صورت پروژه ای یا پیمانکاری نیز با سازمان هایی مثل وزارت صمت یا صنایع پتروشیمی و ... قرارداد ببندند که این امر مستلزم مهارت و توانمندی های بالا است که درآمد خوبی نیز دارد.

کارآفرینی در بازار کار رشته زمین شناسی

در صورت داشتن توان و علاقه لازم، زمین شناس می تواند کارآفرینی کرده و شرکتی شخصی در این حوزه راه اندازی کند. بسیاری از فعالیت‌های اصلی شرکت‌های بزرگی از جمله شرکت نفت و گاز ایران، به تهیه و استفاده از نقشه‌های زمین‌شناسی، تحلیل این نقشه و شناسایی نکات قابل تامل در آن‌ها بستگی دارد. زمین شناس می تواند به عنوان پیمانکار با وزارتخانه ها و سازمان های مختلف همکاری کند.

بازار کار رشته زمین شناسی در خارج کشور

آمریکا - پیش بینی ها نشان می دهد میزان استخدام رمین شناس ها بین سال های ۲۰۱۰تا ۲۰۲۰، رشد ۲۱ درصدی خواهد داشت. در حالی که متوسط این رشد برای همه مشاغل ۴۱ درصد می باشد.

استرالیا - در بازه زمانی۵ سال گذشته میزان استخدام زمین شناسان رشد ۱۳۹۲ درصدی داشته و رشد بسیار زیاد در آینده برای آن پیش بینی شده است.

درآمد زمین شناس

زمین شناسانی که در سازمان های دولتی استخدام می شوند، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کنند. حقوق و درآمد زمین شناسانی که در شرکت های خصوصی فعالیت می کنند، با توجه به میزان مهارت و تخصص و نوع توافق صورت گرفته با کارفرما متفاوت است.

در جدیدترین پژوهش صورت گرفته توسط تعدادی از متخصصان شغلی کشور، گروه های مختلف شغلی از نظر درآمدی مورد بررسی قرار گرفته اند. بر این اساس حداقل حقوق و درآمد زمین شناسان 3 میلیون و متوسط درآمد ماهیانه 12 میلیون تومان دارن.

مهاجرت از طریق رشته زمین شناسی

بهترین کشور ها برای مهاجرت زمین شناسان:

• کانادا
• استرالیا
• انگلیس
• آمریکا
• نروژ